بررسي آثار رفاهي بهره برداري بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني در دشت همدان – بهار

در سالهاي اخير به دليل برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني در دشت همدان بهار، سطح آب به شدت كاهش يافته است. هدف از اين پژوهش تحليل رفاه كشاورزان در اثر بهره برداري بيش از حد مجاز از منابع آب زيرزميني است. اطلاعات مورد نياز در اين تحقيق به صورت ميداني و با تكميل پرسشنامه از كشاورزان در سال 1394 جمع آوري شده است. براي اين منظور با تخمين تابع رفاه، اثر كاهش سطح آب زيرزميني بر ميزان رفاه كشاورزان بررسي شده است. در اين پژوهش تأثير مجاورت مزارع بر رفاه كشاورزان از طريق رهيافت اقتصاد سنجي فضايي برآورد شده است. ضريب همبستگي حاصل از تخمين توابع نشان داد، كه كاربرد رگرسيون فضايي نسبت به روش رگرسيون كلاسيك برتري دارد. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد ميزان كاهش رفاه ساليانه به ازاي هر متر كاهش سطح آب زيرزميني براي هر بهره بردار در كشت گندم و سيب زميني به ترتيب برابر با 18754300 و 35672800 ريال است. زيان حاصل از كاهش آب زيرزميني در كل محدوده مورد مطالعه 52 ميليارد ريال محاسبه شده است. با در نظر گرفتن رفاه از دست رفته در حدود 6/2 درصد از درآمد سرانه هر بهره بردار كاسته مي شود. بنابر اين كاهش رفاه ناشي از افت سطح آب هاي زيرزميني چشمگير بوده و ادامه ي روند برداشت بي رويه، كاهش دسترسي به آب و در نتيجه كاهش رفاه كشاورزان را در دراز مدت به دنبال خواهد داشت. لذا سرمايه گذاري در زمينه حفظ و تغذيه آب زيرزميني حداقل در حد رفاه كاهش يافته كشاورزان امري ضروري است.