سرزمين و مرز از ديدگاه ژئوپليتيك، سياست و حقوق بين‌الملل

مرزهاي سياسي مهم‌ترين عامل تفكيك يك واحد متشكّل سياسي، از واحدهاي ديگر است. خطوط مرزي، ضمن تعيين حدود قلمرو حكومت، تعيين‌كننده حدود اختيارات دولت آن حكومت نيز هستند. خطوط مرزي، خطوطي اعتباري و قراردادي هستند كه به‌منظور تحديد حدود يك واحد سياسي بر روي زمين مشخص مي‌شوند. چنانچه منظور از واحد سياسي، حكومت باشد، خطوطي كه سرزمين يك حكومت را از حكومت همسايه جدا مي‌كند، به مرزهاي بين‌المللي معروف‌اند. همچنين، مرزهاي بين‌المللي در شكل‌دهي مناسبات سياسي و اقتصادي ميان حكومت‌ها، نقش برجسته‌اي دارند. همواره ادعاها و كشمكش‌هاي مرزي عامل مهم ايجاد تيرگي روابط سياسي ميان برخي كشورها بوده است. اين مقاله با روش توصيفي-تحليلي در پاسخ به اين پرسش است كه اساساً مسئله مرز و سرزمين از چه ديدگاه‌ها و رويكردهايي قابل‌بحث و بررسي است؟ مرزهاي بين‌المللي در شكل‌دهي مناسبات سياسي و اقتصادي ميان حكومت‌ها، نقش برجسته‌اي دارند. مرزها كنش متقابل مرزنشينان را به شدّت تحت تأثير قرار مي‌دهند. شكوفايي و زوال شهرها و حوزه نفوذ آن‌ها در مجاورت مرز، بستگي به اين دارد كه خط مرزي نقش‌هاي جديدي براي آن‌ها پديد آورد يا برعكس، حوزه طبيعي آن‌ها را بر هم زند. در سده‌هاي اخير، نقشه سياسي جهان دائماً تغييريافته كه علت اصلي آن اكتشافات جغرافيايي، جنگ‌ها، تجزيه امپراطوري‌ها، و جداسازي و جدايي‌طلبي بوده است.