اتنوگرافي يك واقعه: عقلانيت دولتي و مدنيت محلي در زلزله آبدانان

آن گاه كه زلزله‌اي رخ مي‌دهد و خبر آن مي‌پيچد، تصور نظامي از مفاهيم و مقولات، ابژه‌ها و تكنولوژي‌ها، لشكري از مأموران و امداد‌رسانان و انبوهي از قربانيان يا آسيب‌ديدگان به يك باره به ذهن راه مي‌يابد. ولي در تحليل چنين رخدادي، از قضا، نه نظام مفاهيم و مقولات موجود براي فهم آن كفايت مي‌كند و نه ابژه‌ها و تكنولوژي‌ها را همان معنايي است كه پيش‌تر بوده است. بر همين قياس، نه مي‌توان زلزله‌زدگان را از پيش به تمامي قربانيان منفعل چنين رخدادي قلمداد كرد و نه مي‌شود خلاقيتي موهوم را بدانها منتسب ساخت كه گويا ايشان، خود، از پس آن چه كه بر آن‌ها رفته برآمده‌اند. زلزله‌اي كه تابستان گذشته آبدانان و مناطق اطراف را به لرزه درآورد، اگر چه به گرفتن جاني منجر نشد، اما مهم‌تر از آني نمود كه بتوان ناديده‌اش انگاشت. از خلال اين واقعه، هم مي‌شد به توانمندي و تاب‌آوري مردم انديشه كرد و هم به ناتواني و دردمندي آن‌ها؛ هم تداوم و تلاش براي زندگي را به عيان ديد و هم نگون‌بختي و اندوه را به تماشا نشست؛ هم به چگونگي سامان يافتن دگرباره‌ي امور توجه نشان داد و هم به برآمدن زخم‌هايي كه شايد با توسل به داشته‌هاي موجود راهي براي درمان آن‌ها نمي‌شد، جست. در چنين هنگامه‌اي، اگر چه دولت را در خدمات و امكاناتي كه عرضه مي‌داشت تا حدي دست سخاوت بود اما با اين حال، او را ياراي رايزني با مردم و اداره‌ي‌ سنجيده‌ي‌ امور  نه در نحوه‌ي تخصيص امكانات و نه در تشخيص نيازها، نبود. شگفت آن كه هدف، سر و سامان دادن به همان مردمي بود كه خود از اين رايزني كنار گذاشته شده بودند