كودكي‌زدايي در كتاب‌هاي درسي ابتدايي در ايران

مقاله حاضر با هدف بررسي موضوع كودكي و نحوه‌ي بازنمايي آن در كتاب‌هاي درسي دوره اول ابتدايي در ايران به نگارش در مي‌آيد. آيا كودكان، بزرگسالان كوچكي هستند كه تنها به لحاظ جثه با بزرگسالان تفاوت دارند؟ نگاه و تلقي رسمي به مفهوم كودكي كه برآيند آن در روش‌هاي تعليم و تربيت متبلور مي‌شود، چگونه است؟ جايگاه «كودكي» در كتاب‌هاي درسي كه بيانگر فلسفه، اهداف و آرمان‌هاي انسان‌سازي در نظام آموزشي هستند چگونه است؟ آيا كودكان در كتاب‌هاي درسي، از كودكي خويش زدوده مي‌شوند يا اين دوره به درازا كشيده مي‌شود تا ديرتر از اين جهان كودكانه گذر‌ كنند؟ از آنجا كه كتاب‌هاي درسي در هر نظام آموزشي و به ويژه در نظام متمركز ايران به عنوان تنها منابع آموزشي، همچنان يكه تازند، نويسنده بر آن است تا بر مبناي روش تحليل محتوا به جستجوي پاسخ سؤالات و مفروض اصلي مقاله برود. جامعه آماري اين پژوهش تمامي 20 جلد كتاب درسي دوره اول ابتدايي (پايه‌هاي اول، دوم و سوم) مي‌باشد كه در سال تحصيلي 93.94 در مدارس ايران تدريس شده‌اند. از آنجا كه نمي‌توان با روش نمونه‌گيري به نتايج مورد نظر دست يافت مي‌بايست تمام كتاب‌هاي اين دوره از مقطع، مورد بررسي و تحليل واقع شوند از اين رو حجم نمونه در اين پژوهش، همان جامعه آماري خواهد بود. استدلال كلي اين مقاله آن است كه كودكان در نظام آموزشي ايران، از طريق دو ساحت دين و سياست،‌زودتر از حد طبيعي از كودكي خويش گرفته مي‌شوند. در مجموع، نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در كتاب‌هاي درسي اين دوره، نشانه‌ها و مصاديقي وجود دارند كه در تعجيل و به پيش راندن دنياي كودكي به دنياي بزرگسالي نقش ايفا مي‌كنند.