تاريخ همچون حماسه «روايت‌‌ باستان‌گرايي در ايران معاصر»

مقاله حاضر، سعي دارد در وهله نخست به فهم سازوكاري بپردازد كه در دوران معاصر سببِ مطرح شدن و بازگشت به ايده ي ايران باستان شده است. فهم اين سازوكار، چرايي و معلول بودن باستان­گرايي، راويان و روايت آن، گسترش ساختاري و تمام بازنمايي­ هاي اجتماعي آن را نيز روشن خواهد ساخت. در اين سطح، باستان­گرايي به عنوان بيان نظري و انتزاعي نوعي از مناسبات اجتماعي مورد تحليل قرار گرفته است. در سطوح بعد علاوه بر بازنمايي­ هاي اجتماعي باستان­گرايي سعي خواهد شد به مسئله اساسي­ تر يعني رابطه باستان­گرايي با گذشته و تاريخ در دوران معاصر روشن شود. اين رابطه با تاريخ و گذشته با الهام از مفاهيم «حماسه و رمان» در نزد باختين، و با تكيه بر روايت و بازنمايي داستاني كه در مورد تاريخ و گذشته به صورت عام و ايران باستان به صورت خاص در سطح اجتماعي ساخته شده است سعي دارد نگاهي نقادانه به روايت تاريخ و چرايي ثقل آن در دوران معاصر داشته باشد. نگاهي بسيار گذرا در تاريخ معاصر ايران نشان مي­دهد كه باستان­ گرايي هميشه به مثابه­ ي راهي نمايش داده شده كه قرار بوده است وضعيت متُصلب و نامطلوب اجتماعي در زمان حال را با ارجاع به گذشته بهبود بخشد؛ اما با تكيه بر نقشِ محوري نگاه سلبي و تناقض، بازنمايي اين داستان نشان مي­ دهد، باستان ­گرايي چگونه زندگي اجتماعي را به مُتصلب ­ترين وجه ممكن به رابطه­ اي شيء انگارانه ميان انسان­ ها، تاريخ، گذشته و زمان حال تبديل مي­ كند. اين مقاله با روش تحليل روايت باختيني از رابطه­ ي روايت در قالب حماسه و رمان استفاده كرده است.

This paper, in the first step, seeks to get to an understanding of the mechanism in the contemporary era which has caused the emergence and returning to the idea of Ancient Persia. By understanding this mechanism, cause and reason of archaism, its narrators and narrative, structural development, and social consequences will be clarified. In this level, archaism has been analyzed as a theoretical and abstract expression of a form of social relations. In the next levels, in addition to social consequences of archaism, we will try to clarify more essential issues in the present era, namely, relationship of archaism with past and history. This relationship with past and history intends to have a critical viewpoint towards narrative of history and reason of its overwhelmedness in the contemporary era which inspired by Bakhtinian concepts of epic and novel, and relying to fictional narrative and representation that has been created in social level generically about past and history and specifically about Ancient Persia. A glimpse at the contemporary history of Iran shows archaism was always taken as an attitude, supposedly, to improve the rigid and undesirable situation of the present era, through retrospective reference to the past, but sociological analysis of the representation of this fiction shows how social life has been categorized with a fetishistic relationship in the most rigid way by archaism. This paper has used the approach of Bakhtin’s narrative analysis of relationship in form of epic and novel.