مدل‌سازي جريان و تعيين سهم مشاركت زيرحوزه‌ها در هيدروگراف سيل در حوزه‌ آبخيز عموقين، استان اردبيل

تمركز اقدامات مديريت آبخيز بايد در جهت كنترل رواناب، پيش‌بيني سيلاب و تعيين سهم مشاركت زيرحوزه‌ها در توليد سيل با هدف كاهش خسارت باشد. ارائه راهكارهاي مديريتي و اجرايي كنترل سيل نيازمند توسعه مدل‌ها در زمينه مدل‌سازي بارشرواناب و شبيه‌سازي هيدروگراف جريان به‌خصوص در حوزه‌هاي فاقد آمار است. هدف از پژوهش حاضر، ارزيابي كارآمدي مدل HECHMS در شبيه‌سازي بارشرواناب حوزه‌ آبخيز عموقين و تعيين سهم مشاركت زيرحوزه‌ها در جريان خروجي است. در اين راستا، مدل HECHMS براي 9 رويداد متناظر بارشرواناب با روش شماره‌ منحني SCS در بخش تلفات، روش هيدروگراف واحد SCS در بخش تبديل بارش به رواناب و روش Muskingum در بخش رونديابي اجرا شد. سپس پارامترهاي ورودي مدل براي شش رويداد با تابع هدف NashSutcliffe بهينه شده و ميانگين مقادير بهينه شده، براي سه رويداد ديگر در مرحله‌ اعتبارسنجي در نظر گرفته شد. در ادامه به‌منظور اولويت‌بندي سيل‌خيزي زيرحوزه‌ها مدل HECHMS براي بارش طرح 25 ساله با حذف يك به يك زيرحوزه‌ها اجرا گرديد و شاخص‌هاي سيل‌خيزي F% و𝑓 محاسبه شد. بر اساس نتايج، ميانگين معيار آماري نشساتكليف به ميزان 63/0 در مرحله‌ اعتبارسنجي نشان‌دهنده‌ توانايي مدل در شبيه‌سازي هيدروگراف جريان در حوزه‌ آبخيز عموقين بوده است. هم‌چنين نتايج شاخص‌هاي سيل‌خيزي نشان داد كه زيرحوزه‌هاي B1، B2 و B4 بيش‌ترين سهم را در سيل‌خيزي حوزه آبخيز عموقين دارند. در مجموع بر اساس نتايج، مي‌توان گفت كه سيل‌خيزي زيرحوزه‌ها تنها متاثر از مساحت زيرحوزه مورد نظر نيست و عواملي از قبيل فيزيوگرافي، كاربري اراضي و حتي موقعيت مكاني زيرحوزه مورد نظر و رونديابي جريان خروجي زيرحوزه در پتانسيل سيل‌خيزي موثر است كه بايد در مطالعات درنظر گرفته شوند.