تأثير درجه روز رشد و خصوصيات خاك بر فنولوژي و ويژگي‌هاي مورفولوژي گياه دارويي بن سرخ (Allium jesdianum Boiss Buhse) در استان لرستان

بن سرخ (Allium ‌‌jesdianum) يكي از گونه‌هاي انحصاري ايران است كه متاسفانه در سال هاي اخير به دليل برداشت هاي بي رويه در ليست گياهان در معرض خطر قرار گرفته است. اين پژوهش بر پايه طرح آشيانه‌اي با سه تكرار از هشت رويشگاه گاماسياب، كاكارضا، پرسك، ذلقي، ونايي، مله، سرنجه و كمندان در استان لرستان طي دوسال انجام گرديد. نتايج نشان داد كه بيشترين وزن تر اندام هوايي (10.65 گرم) و وزن خشك اندام هوايي (4.1 گرم) مربوط به رويشگاه ونايي بود. بافت خاك اين رويشگاه لوميرسيشني بوده و در مقايسه با ساير رويشگاه‌ها از محتوي كربن آلي و پتاسيم بالاتري برخوردار بود. بيشترين ميزان ارتفاع بوته (41.16 سانتي‌متر) در سال اول و در رويشگاه كاكارضا ثبت شد. خاك اين رويشگاه بيشترين محتوي فسفر را داشت. مراحل فنولوژي بن سرخ (شروع رشد رويشي، گلدهي و بذردهي) در رويشگاه مله واقع در جنوب استان لرستان زودتر از ساير رويشگاه‌ها رخ داد. نتايج نشان داد كه تقويم زماني و مدت زمان لازم براي طي مراحل فنولوژي در رويشگاه‌هاي مختلف متفاوت است. مجموع انرژي گرمايي مورد نياز براي مرحله بذردهي بيش از ساير مراحل فنولوژي بود و بيشترين ميزان انرژي گرمايي براي اين مرحله، در سال دوم و در رويشگاه كمندان ازنا به ميزان 129.2 درجه سانتيگراد ثبت شد. نتايج اين پژوهش مي تواند در بهره‌برداري صحيح، اصلاح و اهلي‌سازي اين گونه نادر و در معرض خطر، مفيد باشد. واژه‌هاي كليدي: بن سرخ، درجه روز رشد، رويشگاه، فنولوژي، عناصر خاك