پاسخ‌هاي فيزيولوژيك و بيوشيميايي گياه ريحان (Ocimum basilicum) بر اثر غلظت‌هاي مختلف عنصر روي

عنصر روي (Zn2+) يكي از عناصر كم‌مصرف ضروري براي رشد گياهان است. در پژوهش حاضر، اثر غلظت‌‌هاي مختلف روي بر برخي ويژگي‌هاي فيزيولوژيك و بيوشيميايي گياه ريحان (Ocimum basilicum L.) بررسي شد. گياهچه‌هاي ريحان در فواصل زماني 3 روزه و براي مدت 30 روز در معرض غلظت‌‌هاي صفر، 50، 100، 200، 400 و 800 ميلي‌گرم بر ليتر روي قرار گرفتند. ميزان رشد ريشه و بخش‌هاي هوايي، تعداد برگ در هر بوته، سطح برگ، ميزان رنگيزه‌هاي فتوسنتزي، قندها و پروتئين‌هاي محلول كل، تركيبات فنلي، ظرفيت آنتي‌اكسيداني گياه و محتواي عناصر معدني روي و پتاسيم بر اثر تيمار تا غلظت 200 ميلي‌گرم بر ليتر روي به‌طور معني‌دار افزايش يافتند. محتواي آهن و كلسيم گياه متناسب با افزايش غلظت روي به‌شدت كاهش يافت؛ ولي ميزان منيزيم تغيير نكرد. نتايج بيان‌كننده نقش دوگانه روي با غلظت بهينه 200 ميلي‌گرم بر ليتر بودند و در غلظت‌هاي بيشتر يا كمتر ميزان رشد، رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و ميزان تركيبات فنلي كاهش يافتند؛ درحالي‌كه تجمع قندها و پروتئين‌هاي محلول كل همگام با افزايش غلظت روي رخ داد. به‌هرحال كاهش اين مقادير در بيشترين غلظت روي به مقدار شاهد نرسيد و بيشتر از آن بود كه نشان مي‌دهد گياه ريحان مقاومت بسيار زياد نسبت به تنش فلز روي دارد و با تجمع نسبي روي در خود با رشد در نواحي آلوده به اين عنصر نقش مؤثري در تغذيه روي در انسان دارد. نتايج حاصل نشان‌دهنده نقش مهم روي در محافظت از گياه ريحان در برابر راديكال‌هاي آزاد اكسيژن هستند.