كليدواژه :
نقاشي ايلخاني و تيموري , مضامين تاريخي , مضامين مذهبي , مضامين حيواني , مضامين حماسي
چكيده فارسي :
اين پژوهش، به مقايسه مضامين مشترك تصويرشده در نگاره‌هاي نسخ مصور دوره‌هاي ايلخاني و تيموري مي‌پردازد. بر اساس دسته‌بندي الگ گرابر، مضامين موجود در نقاشي ايراني، به هفت عنوان تاريخي، مذهبي، حيوانات، حماسي، عشق تغزلي، واقع‌گرايانه و تزئيني تقسيم شده كه مضامين تاريخي، مذهبي، حيوانات و حماسي در هر دو دوره مشتركات بيشتري دارند. در اين پژوهش، تنها به بررسي اين چهار مضمون و علل در نظر گرفتن آنها پرداخته مي‌شود. هدف از اين تحقيق، بررسي اهداف تصويرگري مضامين يكسان در نسخ دوره‌هاي فوق است. پرسش پژوهشي تحقيق اين است كه به لحاظ مضامين مورد نظر، چه تفاوتها و شباهت‌هايي ميان نقاشيهاي موجود در نسخ مصور دو دوره وجود دارند؟ اين پژوهش، به شيوه توصيفي- تحليلي صورت گرفته است. نتايج حاصل از اين پژوهش بيانگر آن است كه صورتگريِ نسخ تاريخي در دوره ايلخانان گسترده‌تر از عهد تيموريان است؛ به نظر مي‌رسد علت اين امر، اعلام تعهد مغولان در قبال ميراث ايرانيان است. از نظر مضامين مذهبي در دوره ايلخاني، موضوعات ديني غير‌اسلامي؛ مانند موضوعات مسيحي و بودايي، در كنار موضوعات اسلامي به كار رفته‌اند كه مثلاً درباره موضوعاتي مسيحي، حضور مسيحيان در رده‌هاي بالاي حكومتي، دليل اين امر است. در عهد تيموريان، حضور موضوعات غير‌اسلامي، كمرنگ و در عوض، موضوعات اسلامي مخصوصاً شيعي پررنگ شدند. سومين مضمون مشترك و پركاربرد اين دورهها، مضمون حيوانات بوده كه ظاهراً در دوره تيموري نسبتاً بيشتر از عهد ايلخاني است؛ سبب اين ادعا علاوه بر نسخ مشابهي چون كليله و دمنه، عجايبالمخلوقات قزويني و نسخي با صحنههاي شكار در دو دوره، نگاره‌هاي تك‌برگي و نسخ منطق‌الطير در عهد تيموري هستند. تفاوت اين دو دوره در كاربرد مضمون حماسي در نسخ مصور، اغلب به جزئيات برميگردد. هم‌چنين، رونق اين مضمون در عهد تيموري با توجه به تعداد بيشتر شاهنامه‌هاي مصور، بيشتر است. در نهايت، مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه تشابهات ميان مضامين مشترك اين دورهها بيشتر هستند.
چكيده لاتين :
This research compares the common illustrated themes in manuscripts from Ilkhanid and Timurid periods. In general, the themes in Iranian painting are divided into seven categories of history, religion, animals, epic, lyrical love, realism, decoration, in which the themes of history, religion, animals and epic have more commons in both periods. In this research, only these four themes and the reasons to consider them will be surveyed. The purpose of this research is to study the goals of illustrating the same themes in the manuscripts of the mentioned dynasties. The question of this research is: What are the differences and similarities between the images in the illustrated manuscripts of the Ilkhani and Timurid eras? This research is conducted by using descriptive-analytic method. The results of this research indicate that portraiture of historical manuscripts of Ilkhanid era is wider than in Timurid Dynasty due to the declaration of the Mughal commitment to the Iranian heritage. In terms of religious theme in the Ilkhanid period, non-Islamic themes, such as Christian, Buddhist, and Jewish issues, have been used along the Islamic issues, for example, regarding Christian matters, the reason is the presence of Christians in the top government of Ilkhanid. In Timurid era, the presence of non-Islamic issues was paled but Islamic issues, especially the Shi’I, was highlighted. The third common theme is animals, which seems to be more visible in Timurid era. The reason of this claim is the similar manuscripts of Kalilah wa-Dimna, Ajaib al-Makhlughat by Qazwini and manuscripts with hunting scenes in two periods, and also some unifoliate pictures and Mantiq al-tayr manuscripts in Timurid era. The difference between the mentioned periods regarding using epic theme in illustrated manuscripts almost refers to details. In addition, the boom of this theme is more in Timurid period concerning the more number of illustrated shahnamas. Finally, it can be concluded that similarities between common themes in these eras are more than their differences.
