بررسي تطبيقي سوزن‌دوزيِ ساشيكو در لباس سنتي ژاپن (كيمونو) و درويش‌دوزي در لباس اهل تصوف (خرقه) در ايران

A Comparative Study of Sashiko Needlework in Japanese Kimono and Dervish Embroidery in Iranian Sufi Clothing

تفكرات و اعتقادات ديني و مذهبي با جلوه­ هاي زيباي هنري، تأثيراتي عميق بر انسان‌ها داشته و دارد. از آنجا كه معمولاً هنر­هاي سنتي براي بيان مفاهيم ديني و اعتقادي صورت مي­پذيرفته است، تفكرات و اعتقادت از يك تمدن به تمدن ديگر نفوذ مي‌كرده و در نهايت هنرمندان، آن مفاهيم هنري را در ­قالب تمدن خويش ريخته و به‌بيان اعتقادي خود مي­ پرداخته ­اند. هدف از اين پژوهش، شناخت شباهت‌ها، ويژگي‌ها و مسائل فكري_اعتقادي در دو نوع هنر سنتي سوزن‌دوزي (درويش ­دوزي و ساشيكو) مي‌باشد. سؤالات پژوهش عبارتند از: درويش‌دوزي بر روي لباس دراويش و سوزن‌دوزي ساشيكو بر روي كيمونو بر چه اساس بوده است؟ بين فرهنگ ژاپن و ايران چه تبادلات فرهنگي خاصي صورت گرفته است؟ نتايج، نمايانگر اين مي­ باشد كه در هر دو سوزن‌دوزي­، اساس و ريشۀ دوخت، اشكالي هندسي با ريتم و نظم يكسان است كه بر پايه شمارشِ اعداد و رنگ مي‌باشند و بيانگر مفاهيم عميق آييني هستند. درويش­ دوزي بر اساس تفكرات صوفيه در ايران (كه بدون شك اساس تفكرات صوفيه بر پايه اسلام و قرآن مي‌باشد) بر مبناي اعداد، رنگ‌ها، اذكار و به‌ خصوص اشكال هندسي كه همگي در بر دارنده اسرار و رموز نهفته در آنان است، صورت گرفته و طبق نظريه حركت موجي (انتقال فرهنگ ايراني به‌ سوي شرق) و اسناد تاريخي شرق دور، فرهنگ ژاپن تأثيرات برگرفته از فرهنگ ايراني را در خود حل كرده و از نقوش ايراني در هنر خود بهره گرفته است. سوزن‌دوزي ساشيكو در ژاپن بر اساس تفكرات آييني كه حلول خداوند در طبيعت و احترام به طبيعت و عناصر موجود در آن مي‌باشد، تفسير گرديده است. روش تحقيق در اين پژوهش، تحليلي_تطبيقي مي‌باشد و بدين منظور جهت شناسايي نقوش و رنگ‌ها در دو نوع سوزن‌دوزيِ مذكور، به‌بررسي لباس‌ها و طرح آنها نيز پرداخته شده است.

Religious thoughts presented through beautiful artistic forms have always had a deep effect on humans. As traditional forms of art were often used for expressing religious ideas, these ideas were diffused from one civilization to another. Artists of other civilizations used these forms to express their own religious beliefs. The present study seeks to compare and contrast the underlying ideologies of two needlework arts, namely, Iranian dervish embroidery and Japanese Sashiko. The main research questions are: 1) What was the basis of dervish embroidery on the garments of dervishes and Sashiko on kimonos? 2) What specific cultural exchanges took place between Iranian and Japanese culture? The findings suggest that the foundation of both types of needlework is geometric shapes with equal orders that are based on numbers and colors and aim at expressing deep ritual notions. Rooted in Iranian Sufism (which is no doubt based on Quran and Islamic tradition), dervish embroidery draws upon numbers, colors, prayers, and geometric shapes that all contain deeply concealed secrets. According to the theory of rippling diffusion, which refers to transfer of Iranian culture toward the east, and with reference to historical documents from the Far East, Japanese culture has incorporated many Iran' cultural influences and used a number of Iranian artistic motifs in its art. As a result, Sashiko has sometimes been interpreted with regard to ritual thoughts concerning the divine incarnation within nature as well as respect for nature and its elements. The research method is analytical-comparative. For the purpose of recognizing the motifs and colors in these two types of needlework, some pieces of clothing and their patterns will be analyzed and discussed.