اثر آزادسازي تجاري بر توليد، مصرف و تجارت برنج

آزادسازي تجاري منجر به حذف كليه تحريف‌هاي تجاري مي‌شود و هدف نهايي آن تشكيل يك بازار واحد جهاني مي‌باشد. برنج يكي از مهم‌ترين محصولات كشاورزي و استراتژيك بوده و نقش بسيار مهمي در تجارت و امنيت غذايي ايران و جهان دارد. اين پژوهش با استفاده از الگوي تعادل جزئي بخش كشاورزي و بهينه‌سازي با استفاده از برنامه‌ريزي مثبت و رهيافت حداكثر بي‌نظمي مقطعي به بررسي اثر آزادسازي تجاري بر توليد، مصرف و تجارت برنج در استان‌هاي توليدكننده عمده برنج ايران (مازندران، گيلان، خوزستان، گلستان و فارس) پرداخته است. براي اين منظور از ميانگين داده‌هاي توليد، مصرف و تجارت براي سال‌هاي 1393 و 1394 به‌عنوان سال پايه استفاده گرديد و الگو با استفاده از نرم افزار GAMS برآورد گرديد. سناريوهاي مورد بررسي شامل كاهش نرخ‌ تعرفه واردات برنج به ميزان 10، 25، 50، 75، 90 و 100 درصد بود. نتايج نشان داد كه با كاهش نرخ‌ تعرفه واردات سطح زيركشت برنج دانه بلند و دانه متوسط در استان مازندران به‌ترتيب 61/0 و 38/3 درصد، در استان گيلان 49/0 و 18/9 درصد، در استان گلستان 82/2 و 32/4 درصد، در استان خوزستان 90 و 6/0 درصد و در استان فارس 47/24 و 47/2 درصد كاهش مي‌يابد و سطح زيركشت برنج دانه كوتاه در استان‌ گلستان 93/22 درصد و در استان فارس 33/43 درصد كاهش مي‌يابد. مجموع كل ميزان مصرف، واردات و صادرات برنج دانه بلند، متوسط و كوتاه نيز افزايش مي‌يابد. ميزان افزايش رفاه خالص اجتماعي بسيار كم و حدود 2/0 درصد، رفاه مصرف‌كنندگان حدود 11 درصد و رفاه دولت نيز حدود 11 درصد افزايش مي‌يابد، رفاه توليدكنندگان نيز به اندازه 2 درصد كاهش مي‌يابد. بنابراين با ايجاد تكنولوژي‎‌هاي جديد و روش‌هاي نوين كاشت مانند كشت هيدروپونيك كه منجر به افزايش عملكرد و افزايش بهره‌وري آب در واحد سطح مي‌شوند و كاشت ارقامي از برنج كه در هر استان مزيت نسبي دارند مي‌توان برنج ايراني را حفظ نمود و بخشي از كاهش رفاه ‌توليدكنندگان را جبران نمود.