تاثير دولت رانتير بر فرايند خصوصي سازي؛ مطالعه موردي ايران بعد از انقلاب (1357 - 1397)

The Impact of rentier state on the Privatization Process; (Case Study: Iran After islamic Revolution 1357 - 1397)

مقالۀ پيشِ رو درصدد است تا تأثير دولت رانتير بر فرايند خصوصي­ سازي در ايران بعد از انقلاب سال 1357 را بررسي كند. در اين راستا، سهم بودجه­ اي شركت­ هاي دولتي از كل بودجه كشور به عنوان شاخص خصوصي­ سازي و وابستگي چهل درصدي دولت به رانت حاصل از منابع طبيعي به عنوان شاخص دولت رانتير در نظر گرفته شده است. بر اين اساس پرسش اصلي مقاله عبارت است از اين­كه دولت رانتير چه تأثيري بر فرايند خصوصي­ سازي در ايران بعد از انقلاب داشته است؟ در پاسخ به اين پرسش، فرضيۀ مقالۀ حاضر بدين صورت است كه دولت رانتير در ايران پساانقلاب از طريق دو مؤلفۀ افزايش حجم بودجۀ عمومي دولت و افزايش مقررات‌گذاري، در تلفيق با اصل 44 قانون اساسي، اندازۀ دولت را در اقتصاد بزرگ كرده است و در نتيجه، منجر به ناكامي خصوصي‌سازي شده است. ماهيت اين مقاله كيفي، روش آن توصيفي‌ـ‌تحليلي، رويكرد به كار گرفته‌ شده اقتصاد سياسي و ابزار گردآوري اطلاعات از نوع كتابخانه‌اي (اسنادي) است.

This paper seeks to examine the impact of rentier state on the process of privatization in post-revolution Iran. In this regard, the budget share of state-owned companies from the total budget of the country is considered as an index of privatization, and the state's 40 percent dependence on natural resources rents as an indicator of rentier state. Accordingly, the main question of this paper is how has the rentier state affected the process of privatization in Iran after the revolution? In response to this question, the hypothesis of the present paper is that the rentier state has increased the size of the state in the economy through two factors, i.e. increasing the size of the state's general budget and regulation. this, combined with Article 44 of the Constitution, resulted in failure of privatization. The research approach adopted in this paper is of qualitative nature, the character of this paper is qualitative, its method is analytical-descriptive, its approach is political economy, and the information gathering tool is documentary type.