ارزيابي شاخص هاي عملكرد آبياري جويچهاي با پوشش نيم لوله پلي اتيلن سوراخدار در مقايسه با آبياري جويچه‌اي معمول

سابقه و هدف: از جمله راههاي اجراي آبياري سطحي، آبياري جويچه‌اي مي‌باشد كه مخصوص كشت‌هاي رديفي است. در اين روش آب بوسيله حركت در جويچه‌ها، در اختيار گياه قرار مي‌گيرد و گياه مورد نظر در روي پشته ‌ها كشت مي‌شود. ميزان راندمان آبياري در اين روش پايين است و در بعضي مناطق به زير 30 درصد مي‌رسد. روشهاي زيادي تاكنون جهت افزايش راندمان اين نوع آبياري پيشنهاد شده است كه به دلايل مختلف تا كنون به صورت فراگير اجرا نشده است. بر روي روش آبياري جويچه‌اي با پوشش نيم لوله سوراخدار كه در اين پژوهش پيشنهاد شده تا كنون هيچ گونه كار تحقيقي و عملي گزارش نشده است. موادو روشها: اين تحقيق در دو مرحله انجام گرفته است. مرحله اول تحقيق در آزمايشگاه بر روي نيم‌لوله سوراخ‌دار انجام گرفت. مرحله دوم تحقيق در گلخانه صورت گرفت كه در آن شاخص‌هاي عملكرد راندمان آب مورد نياز، راندمان كاربرد، نسبت نفوذ عمقي، يكنواختي توزيع و نسبت رواناب پاياب در روش پيشنهادي با روش آبياري جويچه‌اي معمول در يك شيار خاكي ايجاد شده در يك فلوم مورد مقايسه قرار گرفته‌است. در اين تحقيق نيم‌لوله انتخابي از جنس پلي‌اتيلن به‌طول 4 متر و قطر 250 ميليمتر بود كه در آزمايشگاه سوراخهائي به قطر 5 ميلي متر و به‌فواصل 20 سانتيمتر در كف آن ايجاد شد. پس از گذراندن جريان آب از نيم‌لوله سوراخ‌دار با 3 دبي مختلف، 3 شيب مختلف و در3 مدت زمان مختلف، آبهاي خروجي از سوراخها اندازه گيري‌شد. در اين تحقيق ارتباط ميزان دبي عبوري از نيم‌لوله، شيب كف و مدت زمان كاركرد سيستم در مقايسه با حجم آب خروجي از سوراخها بررسي شد. از آنجاييكه درصد شيب كف پارامتري بدون بعد است لذا در تحليل‌ها و در مقايسه نتايج آزمايشات، به‌جاي دبي از نسبت دبي(دبي رواناب تقسيم بر دبي ورودي به سيستم) و به‌جاي زمان از نسبت زمان(زمان پيشروي تقسيم برزمان كاركرد سيستم)استفاده شده است. يافته‌ها: نتايج مرحله اول تحقيق بر روي نيم‌لوله سوراخ‌دار در آزمايشگاه، نشان داد در حالتي‌كه نسبت دبي (0.3020)، نسبت زمـان (0.272) و شيـب (2.6 درصد ) باشد بهترين يكنـواختي توزيع نسبت به حالت‌هاي ديگر وجود دارد. در اين حالت عمق نفوذ تقريباً يكنواختي از ابتدا تا انتها به‌دست آمد. در مرحله دوم، لوله سوراخ‌دار در كف شيار خاكي ايجاد شده در فلومي در داخل گلخانه و با شيب 2.6 درصد و نسبت دبي عبوري 0.302 و نسبت زماني 0.272 مورد آزمايش قرار گرفت و با جويچه‌اي در خاك معمولي در داخل فلوم با شرايط مساوي مقايسه شد. درشاخصهاي عملكرد پنج گانه بدست آمده براي هر دو آزمايش مشخص شد كه انجام آزمايش با لوله سوراخدار هر چند كه داراي مقدار رواناب بيشتري نسبت به روش معمول است، اما ساير موارد از جمله يكنواختي توزيع، بسيار مناسب تر از حالت آبياري معمول مي‌باشد. نتيجه گيري: بهترين حالت بدست آمده از تحليل نتايج، زماني است كه شيب 2.62 درصد، دبي ورودي 3.31 برابر دبي رواناب و مدت زمان كاركرد سيستم نيز 3.67 برابر زمان پيشروي باشد. اين روش در مزارع كوچك كه قابليت اجراي سيستم هاي تحت فشار وجود ندارد، در دبي‌هاي كم كه به علت حركت كند آب تلفات نفوذ عمقي زياد است و مدت زمان آبياري و هزينه كارگري افزايش مي‌يابد، در مزارعي كه تعداد قطعات زمينهاي كشاورزي زياد است و به صورت خرده مالكي اداره مي‌شوند بسيار قابل استفاده مي‌باشد. لذا از منظر اقتصادي و اجتماعي و عدم پيچيدگي، بسيار كاربردي و قابل لمس براي كشاورزان مي‌باشد.