تغييرات تبخير و تعرق پتانسيل ذرت و جو در استان كرمانشاه در شرايط تغيير اقليم

سابقه و هدف: با توجه به وابستگي زياد بخش كشاورزي به پارامترهاي هواشناسي اين بخش يكي از حساسترين بخش‌ها در شرايط تغيير اقليم مي‌باشد. در اثر افزايش دما قدرت تبخير كنندگي اتمسفر افزايش و طول دوره رشد گياهان كاهش مي‌يابد. عملكرد و نياز آبي محصولات كشاورزي نيز در شرايط تغيير اقليم تغيير خواهد كرد. با استفاده همزمان از مدل‌هاي پيش‌بيني تغيير اقليم و مدلهاي شبيه‌سازي رشد گياهان مي‌توان برآوردي از تغييرات اين پارامترها تحت سناريوهاي تغيير اقليمي به دست آورد. در اين مطالعه تاثير تغيير اقليم بر تبخير و تعرق پتانسيل يك محصول پاييزه (جو) و يك محصول بهاره (ذرت) در سه ايستگاه هواشناسي واقع در اقليم‌هاي مختلف استان كرمانشاه براي دوره آينده (2064 2046) بررسي شده است. مواد و روش ها: اين مطالعه در سه مرحله انجام گرفت. در مرحله اول پارامترهاي هواشناسي در دوره آينده بر اساس سناريوهاي A1B ،A2 و B1 مدل تغيير اقليم HADCM3 بر آورد و با استفاده از بسته نرم افزاري LARSWG در ايستگاههاي مورد مطالعه ريزمقياس‌سازي شدند. در مرحله دوم تبخير و تعرق پتانسيل گياه مرجع در دوره‌هاي آتي و كنوني با استفاده از فرمول فائوپنمن‌مانتيث محاسبه و با هم مقايسه گرديد. در مرحله سوم با استفاده از نرم افزار AquaCrop رشد گياهان مورد نظر بر اساس فايل‌هاي گياهي كاليبره شده در منطقه و داده‌هاي هواشناسي دوره‌هاي آتي و كنوني شبيه‌سازي گرديد. با توجه به خروجي‌هاي اين مدل تغييرات تبخير و تعرق فصلي، حداكثر تبخير و تعرق روزانه و طول دوره رشد گياهان در شرايط كنوني و تغيير اقليم با هم مقايسه گرديد. يافته ها: نتايج مرحله اول بيانگر افزايش دماي حداقل و حداكثر و نوسانات بارندگي و ساعت آفتابي در هر سه ايستگاه نسبت به دوره پايه (20101992) مي‌باشد. ضمنا در دوره آتي تبخير و تعرق پتانسيل گياه مرجع در هر سه ايستگاه افزايش خواهد داشت. بر اساس نتايج اين مطالعه تبخير و تعرق فصلي ذرت در دوره آتي در سنقر بين 25 تا 27 درصد، در كرمانشاه بين 16تا 18درصد و در سرپل ذهاب بين 5 تا 7 درصد افزايش مي‌يابد. حداكثر تبخير و تعرق فصلي برآورد شده براي ذرت در دوره آتي نسبت به دوره پايه در سنقر بين 37 تا 38 درصد، در كرمانشاه بين 19تا 20 درصد و در سرپل ذهاب بين 19 تا 21 درصد افزايش خواهد داشت. در اثر تغيير اقليم طول دوره رشد ذرت در ايستگاه‌هاي سنقر، كرمانشاه و سرپل ذهاب به ترتيب 20، 14 و 10 روز كاهش مي‌يابد. روند تغييرات پارامترهاي مورد مطالعه براي جو نيز همانند ذرت خواهد بود اما شدت تغييرات برآورد شده كمتر از ذرت پيش‌بيني مي‌شود. نتيجه گيري: نتايج بيانگر افزايش مقادير تبخير و تعرق پتانسيل فصلي و حداكثر تبخير و تعرق روزانه و كاهش طول دوره رشد گياهان در هر سه ايستگاه تحت سناريوهاي تغيير اقليم مي‌باشد. اثر تغيير اقليم روي پارامترهاي مورد مطالعه براي هر دو گياه در ايستگاه سنقر (منطقه سردسير) بيشتر از كرمانشاه (منطقه معتدل) و خيلي بيشتر از سرپل ذهاب ( منطقه گرمسير) خواهد بود. ضمنا درصد تغييرات تبخير و تعرق گياه بهاره (ذرت) در شرايط تغيير اقليم بيشتر از گياه پاييزه (جو) خواهد بود.