تعيين تابع توليد برتر آبشوريعملكرد ماده خشك در دوره رشد رويشي خرما

سابقه و هدف: برنامه‌ريزي دقيق به‌منظور استفاده بهينه از منابع آب در بخش كشاورزي با توجه به شرايط اقليمي كشور از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. بر اساس نتايج تحقيقات انجام شده، خشكي و شوري دو عامل محدود كننده توليدات كشاورزي در مناطق خشك و نيمه خشك است. از آنجا كه تغيير هر يك موجب تعديل و يا تشديد اثر ديگري بر گياه مي‌شود، بررسي تاثير توام آنها بر گياهاني مانند نخل خرما ضرورت دارد. در اين پژوهش، اثرات توام تنش آبي و شوري آب آبياري در مرحله رشد رويشي خرماي رقم برحي كه يكي از مهمترين ارقام تجاري كشور است، مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش‌ها: اين پژوهش به روش فاكتوريل در قالب طرح آماري كاملا تصادفي با دو عامل ميزان آب آبياري و شوري آب آبياري در سه تكرار روي نهال‌هاي خرماي رقم برحي انجام شد. ميزان آب آبياري در سه سطح 100، 85 و 70 درصد نياز آبي گياه و شوري آب آبياري در سه سطح 5/2، 8 و 12 دسي زيمنس بر متر بودند. ميزان آب آبياري با اندازه‌گيري رطوبت خاك محاسبه شد. توابع توليد آب شوري عملكرد ماده خشك به صورت معادلات خطي ساده، لگاريتمي، درجه دوم و متعالي تعيين شدند. پنج شاخص آماري ضريب تعيين تعديل شده (R2adj)، كارايي مدل‌سازي (EF)، حداكثر خطا (ME)، ريشه ميانگين مربعات خطاي نرمال شده (nRMSE) و ضريب جرم باقي مانده (CRM) براي ارزيابي و مقايسه اين معادلات استفاده شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تيمارهاي ميزان آب آبياري، شوري آب آبياري و اثرات متقابل ميزان آبياري و شوري آب اثر معني‌دار بر تمام صفات رويشي به‌جز مقدار نسبي آب اندام هوايي داشتند. با كاهش ميزان آبياري از 100 به 85 درصد نياز آبي گياه، ميانگين ماده تر و خشك اندام هوايي به‌ترتيب فقط 0/5 و 6/5 درصد كاهش يافت كه معني‌دار نبود. ميانگين ماده تر و خشك اندام هوايي هنگام آبياري به ميزان 70 درصد نياز آبي گياه، به‌ترتيب با 3/26 و 4/24 درصد كاهش معني‌دار داشتند. در حالي كه با افزايش شوري آب از 5/2 به 8 دسي زيمنس بر متر، ميانگين ماده تر و خشك اندام هوايي به‌ترتيب با0/44 و 0/42 درصد كاهش معني‌دار يافتند كه اين مقادير در آب 12 دسي زيمنس بر متر به‌ترتيب به 1/54 و 0/52 درصد رسيد. بيشترين مقادير صفات رويشي گياه در آبياري با آب 5/2 دسي زيمنس بر متر به ميزان 100 درصد نياز آبي گياه بود كه اختلاف معني‌دار با ساير تيمارها به جز آبياري با آب 5/2 دسي زيمنس بر متر به ميزان 85 درصد نياز آبي داشت. نتيجه‌گيري: آبياري نهال‌هاي خرماي رقم برحي هنگام مصرف آب با شوري 5/2 دسي زيمنس بر متر، مي‌تواند بر اساس 85 درصد نياز آبي گياه انجام شود. مقايسه توابع توليد آب شوري عملكرد ماده خشك نشان داد كه در دوره رشد رويشي خرماي رقم برحي، معادله درجه دوم داراي دقت بيشتري در برآورد عملكرد ماده خشك بود. تمام معادلات به جز معادله درجه دوم، ميزان ماده خشك اندام هوايي را كمتر از ميزان واقعي برآورد نمودند.