مفهوم «ازخودبيگانگي»؛ نظرگاه اريك فروم و جلال آل‌احمد

A Comparative Study of the Concept of Self-Alienation from the Perspective of Erik Forum and Jalal Al-e-Ahmad

«ازخودبيگانگي» به‌عنوان يكي از مهم‌ترين مسائل انسان‌شناختي، كه در رشته‌هاي گوناگون و از ديدگاه‌هاي مختلف، محل توجه و بررسي قرار گرفته، در زندگي امروزي از اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار است. ازاين‌رو، هدف پژوهش حاضر، بررسي مفهوم «ازخودبيگانگي» از نظر دو انديشمند غربي و اسلامي، اريك فروم و جلال آل‌احمد، با توجه به جايگاه خاص آنها در مقام انديشه است. براي گردآوري داده‌ها، از روش كتابخانه‌اي و اسنادي استفاده شده است. براساس نتايج تحقيق، مفهوم «ازخودبيگانگي» در نظر انديشمندان مذكور، متشكل از چهار بُعدِ ماهيت، نمودها، ريشه‌ها، و راه‌هاي برون‌رفت از آن است. علاوه بر اين، روشن شد كه تشريح ابعاد گوناگون «ازخودبيگانگي» از سوي اين دو انديشمند، علاوه بر تفاوت‌هاي مبنايي و ظاهري، از شباهت‌هايي نيز برخوردار است. در نهايت، با توجه به نظر اين دو، مي‌توان گفت كه اولا،ً بايد از برخورد منفعلانه با عوامل پديدآورندۀ «ازخودبيگانگي» دوري كرد. ثانياً، اينكه رهاييِ از «ازخودبيگانگي» از رهگذر فردگرايي حاصل نمي‌شود و مستلزم ارزش‌هاي جمع‌گرايانه است.

"Self-alienation" is considered to be one of the most important anthropological issues; it is a subject that has been given attention in various fields from different perspectives, and has a special importance and significance in today's life. Therefore, the purpose of the present study is to examine the concept of "self-alienation" from the perspective of two Western and Muslim scholars, Eric Forum and Jalal Al-e-Ahmad, with regard to their particular status in this area. For data collection, library and documentary methods have been used. According to the results of the research, in the view of these thinkers, the concept of "self-alienation" consists of four dimensions of nature, manifestations, roots, and ways to overcome it. In addition, it became clear that the description of various aspects of "self-alienation" by these two thinkers has both fundamental and outward differences and similarities. Finally, with regard to the view of the two thinkers, one can conclude that, firstly, a passive attitude towards the causal factors of "self-alienation" should be avoided. an‎d secondly, liberation from "self-alienation" requires an adherence to collectivism values and cannot be achieved through individualism.