تعيين سطح بهينه كاربري اراضي و عمليات بيولوژيك براي كاهش فرسايش و رسوب (مطالعه موردي:حوزه آبخيز سقزچي استان اردبيل)

امروزه فرسايش خاك، يكي از بزرگ‌ترين مشكلات كشورهاي جهان به‌خصوص ايران مي‌باشد. خطرات و عوارض ناشي از فرسايش در حوزه‌هاي آبخيز، از عمده‌ترين مشكلات و مسائلي است كه به‌طور همه جانبه تعادل اكولوژيك آبخيز‌ها را تحت تأثير قرار داده است. هدف اصلي اين تحقيق، تعيين سطح بهينه كاربري اراضي به‌منظور كاهش ميزان فرسايش و بالا بردن درآمد ساكنين حوزه آبخيز سقزچي واقع در استان اردبيل بود. براي اين كار، مدل برنامه‌ريزي خطي براي سه وضعيت كنوني كاربري‌ها، كاربري استاندارد و كاربري استاندارد با اعمال عمليات بيولوژيك مطابق با اصول و معيارهاي علمي مورد استفاده قرار گرفت. نتايج نشان داد كه سطح كاربري‌هاي فعلي براي كاهش ميزان فرسايش و افزايش درآمد ساكنين حوضه مناسب نبوده و در شرايط بهينه بايد تغيير كند. در شرايط بهينه سطوح اراضي باغي از 29/132 هكتار به 83/1902 هكتار (4/1438 درصد افزايش)، مرتعي بدون تغيير، كشت آبي از 94/319 هكتار به 6/57 هكتار (99/81 درصد كاهش) و سطح اراضي كشت ديم نيز از 1549 هكتار به 8/40 هكتار (36/97 درصد كاهش) تغيير مي‌يابد. علاوه بر اين، نتايج نشان داد كه با بهينه‌سازي كاربري اراضي، در شرايط فعلي ميزان فرسايش خاك و سوددهي كل حوضه به‌ترتيب 07/0 درصد كاهش و 7/7 درصد افزايش، در شرايط استاندارد كاربري‌ها به‌ترتيب 72/3 درصد كاهش و 7/7 درصد افزايش و در شرايط استاندارد با اعمال عمليات بيولوژيك كاربري‌ها، ميزان فرسايش خاك و سوددهي كل حوضه به‌ترتيب 48/5 درصد كاهش و 65/30 درصد افزايش مي‌يابد.