تغييرات زماني رطوبت خاك تحت تأثير بارندگي و دما در شرايط آيش و كشت در كشتزار ديم

رطوبت خاك عامل اصلي تعيين كننده رشد گياهان به‌ويژه در زمين هاي ديم است. رطوبت خاك طي دوره رشد به‌دليل بارش، تبخير و ساير عوامل محيطي دچار تغييرات زماني مي‌شود. اين پژوهش به‌منظور يافتن عوامل اقليمي مؤثر بر رطوبت خاك تحت شرايط ديم انجام گرفت. آزمايش مزرعه‌اي در كشتزار ديم با شيب 10 درصد و در دو شرايط كشت: آيش و تحت كشت گندم زمستانه در دانشگاه زنجان طي دوره رشد از 1395 تا 1396 انجام شد. براي اين كار شش كرت با ابعاد پنج متر در دو متر به‌صورت موازي با شيب مطابق با شيوه رايج كشت در منطقه طراحي شد. مقدار رطوبت خاك با فاصله زماني هفت روز و به وسيله دستگاه TDR مدل IDRG SMS-T2 طي دوره رشد اندازه‌گيري شد. متغيرهاي اقليمي شامل دماي هوا و بارندگي و نيز دماي خاك در طول دوره رشد تعيين گرديد. بر اساس نتايج، رطوبت خاك در كرت‌هاي تحت كشت حدود 11 درصد كمتر از كرت‌هاي آيش بود و اين تفاوت از نظر آماري معني‌دار بود. مقدار رطوبت خاك بين ماه‌هاي مختلف به طور معني‌داري براي هر دو شرايط كشت متفاوت بود (0.001 p). همبستگي مثبت معني‌دار بين رطوبت خاك و بارندگي، دماي هوا و دماي خاك در هر دو شرايط كشت وجود داشت (0.05 p). در كرت‌هاي آيش نسبت به كرت‌هاي كشت، وابستگي بيشتري بين رطوبت خاك و دماي هوا (0.44=r) و دماي خاك (0.51=r) وجود داشت. اين پژوهش نشان داد كه دماي خاك به عنوان مؤثرترين ويژگي تعيين كننده رطوبت خاك در زمين‌هاي آيش و تحت كشت در منطقه است.