روشي براي تعيين مناطق مولد سيل بر اساس رابطه بين شاخص سيل‌خيزي و پارامترهاي مورفومتري

برنامه‌ريزي حوزه‌هاي آبخيز، از لحاظ توسعه پايدار و مديريت سرزمين، بسيار ضروري است. بنابراين، اولويت‌بندي زيرحوضه‌ها و شناسايي خصوصيات مورفومتريك به‌منظور شناسايي رفتار هيدرولوژيكي حوزه‌هاي آبخيز و طراحي راهبردهاي مديريتي، اهميت زيادي دارند. هدف اين پژوهش، اولويت‌بندي سيل‌خيزي حوزه آبخيز تنگراه به روش توزيعي و ارائه روشي براي تعيين مناطق مولد سيل است. بدين‌منظور، ابتدا ورودي‌هاي مدل بارشرواناب استخراج و سپس مدل ModClark واسنجي و اعتبارسنجي شد. در مرحله بعد، براي تعيين سيلخيزي واحدهاي همگن و زيرحوضه‌ها، با اجراي روش عكس‌العمل سيل واحد در قالب حذف متوالي واحدهاي همگن و شبيه‌سازي آبنمود سيل، ابتدا بارش طراحي در محل ايستگاه بارانسنج ثبات پارك ملي گلستان استخراج شد، سپس ميزان تأثير هر يك از واحدها و زيرحوضه‌ها بر آبنمود خروجي كل حوزه آبخيز به دست آمد و در نهايت براي سيل با دوره بازگشت 50 و 100 سال براي حوزه‌هاي فاقد آمار، رابطه رگرسيوني چند‌متغيره مناسب بين پارامترهاي مورفومتري و شاخص سيلخيزي ارائه شد. نتايج حاصل از نقشه پتانسيل توليد رواناب با دوره بازگشت 50 و 100 ساله، نشان داد كه پتانسيل توليد رواناب از بالا‌دست به سمت پايين‌دست حوضه افزايشي بوده و واحد همگن 116 به‌عنوان مؤثرترين واحد در پتانسيل توليد رواناب بالا شناخته شد كه به دليل بارش بيشتر و همچنين شيب تند و بالا بودن (CN) در اين واحد همگن، پتانسيل توليد رواناب در نزديك خروجي حوضه نسبت به مناطق بالادست بيشتر است. نتايج اين پژوهش نشان داد كه با تلفيق سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و مدل‌هاي هيدرولوژيكي، مي‌توان اثر متقابل عوامل فيزيوگرافيك و اقليمي را بر پتانسيل سيل‌خيزي حوزه‌هاي آبخيز موردبررسي قرار داد و با در نظر گرفتن همزماني دبي اوج و نقش رونديابي سيل در رودخانه‌ها، اولويت‌بندي زيرحوضه‌ها را به نحو مطلوب انجام داد.