سعدي و سنّت‌هاي فكري سازنده ي عرف سياسي

SA'ADI an‎d CONSTRUCTIVE INTELLECTUAL TRADITIONS OF POLITICAL CONVENTIONS

شعر فارسي يكي از حوزه­ هاي مهم زباني در تاريخ انديشه ايراني است كه گفتار و آموزه­ هاي سياسي در آن بازتاب يافته­ اند. يكي از چهره­ هاي پر اهميت در تاريخ ادب فارسي كه در به نظم آوردن آموزه‌هاي سياسي كوشيده، سعدي است. يكي از مهم­ترين مباحث براي فهم گفتار سياسي سعدي را مي­توان فهم سنّت­هاي فكري در دوران وي دانست؛ چرا كه سعدي را بر آن مي­ داشته است كه براي جريان­ها و مسائل سياسي آن زمانه در قالب قبول، رد يا ترديد، تأثير و تأثر و درگير بودن، بدان­ها پاسخ بدهد. پژوهش حاضر بر اساس اين دغدغه با روشِ خوانشِ قصد­ گراي ِاسكينر براي كشفِ نيّت سعدي؛ محيط فكري و جهان ذهني آن دوران را كه در اين پژوهش با سنّت فكري از آن يادشده است، مورد تدبر قرار مي­دهد. دليل اين است كه دانسته شود در محل بحث­ هاي فكري و سياسي كه درون سنّت­هاي فكري وجود داشته است چه گونه انديشيدن رخ نموده و پرسش و پاسخ، ارائه و تجويز، استدلال و استنباط جلوه گري مي­ كرده است؛ بنابراين پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه سنّت­هاي فكري سازنده­ ي عرف سياسي دوران سعدي را چه گونه مي­ توان تفسير نمود؟ در اين راستا فرضيه­ اي كه براي اين پژوهش طرح‌شده آن است كه با توجه به سنّت‌هاي فكري گذشته ايران و زمينه تاريخي قرن هفتم؛ اندرزنامه نويسي، ياساي مغول، نظريه خلافت اهل سنّت، سنّت فكري تصوّف، نظريه امامت شيعه و تاريخ‌نگاري به‌عنوان مهم­ترين سنّت­هاي فكري عصر سعدي، عرف سياسي زمانه‌ي وي را ساخته ­اند.