ارزيابي كمّي شاخص‌هاي شدّت بيابان‌زايي در اراضي كشاورزي دشت درگز، استان خراسان رضوي

پژوهش حاضر با هدف ارزيابي تاثير توسعه كشاورزي بر شدت بيابان زايي در دشت درگز واقع در شمال استان خراسان رضوي انجام شد. مقدار كمي خطر بيابان‌زايي حاصل از توسعه كشاورزي از پايش زمانيمكاني معيارهاي مهمّي كه به طور عمده به دليل فعاليّت‌هاي انساني است مانند؛ معيار آب زيرزميني، آبياري و زهكشي، كشاورزي، خاك، توسعه صنعتي شهري و همچنين معيار اجتماعياقتصادي طي دوره زماني 20 ساله (1395-1375) با بهره گيري از مدل IMDPA برآورد شد. نتايج نشان داد كه دشت درگز از نظر خطر بيابان‌زايي در دو طبقه متوسط و شديد به ترتيب با درصد فراواني ۲۲٪ و  78٪ قرار دارد. به طوري كه معيار آبياري و زهكشي مهّم‌ترين عامل انساني مؤثر بر افزايش شدت بيابان‌زايي منطقه است. سپس معيار خاك، توسعه و فعاليّت‌هاي كشاورزي، توسعه شهريصنعتي، معيار اجتماعي -اقتصادي و در آخر تغييرات كمّي و كيفي آب زيرزميني به ترتيب بيشترين نقش موثر را بر افزايش شدت خطر بياباني‌زايي اراضي كشاورزي دشت درگز داشته‌اند. افزايش تدريجي شوري خاك در بخش‌هاي شرقي و شمال شرقي منطقه به دليل آبياري با آب شور و تبديل كاربري اراضي مرتعي و جنگلي به اراضي كشاورزي و مسكوني با مساحتي بيش از 7000 هكتار در طي 10 سال گذشته از عوامل مهّم شدت بيابان‌زايي در منطقه مورد مطالعه بوده است. بنابراين، براي جلوگيري از گسترش بيابان‌زايي، مديريت پايدار اراضي و جلوگيري از تبديل كاربري اراضي طبيعي به كشاورزي، مسكوني و صنعتي پيشنهاد مي‌شود.