تطبيق عنصر نوشتار و تصوير در شاهنامه بايسنقري كاخ موزه گلستان با تكيه بر رويكرد بينامتنيت

Comparision the Text and Illustrations in the Bāysonḡorī Shahname (Version of the Golestan Palace Museum) According to Intertextuality Theory

شاهنامه بايسنقري يكي از زيباترين و ارزشمندترين متون مصوري است كه در ارتباط با شاهنامه فردوسي خلق شده است. نظريه بيامتنيت نظريه اي است كه در چند دهه گذشته، ساختار و روش نگرش به متون را با تمركز بر ارتباطات آ نها با يكديگر دگرگون ساخته و ژرفا و قدرت بخشيده است. در اين پژوهش كه از نوع توصيفي و تحليلي است با تكيه بر رويكرد بينامتنيت به قرائت تصاوير منتخبي از شاهنامه بايسنقري به عنوان بيش متن و تطبيق و سنجش ارتباط آن ها با اشعار مرتبط هريك در سروده فردوسي به عنوان پيش متن پرداخته شده است. در پايان با تحليل كيفي تعامل تصاوير و متن اشعار، سعي شده است ميزان و نوع تطابق و تفاو تها و مهم ترين علل آن ها مطرح گردد. در بررسي انجام شده به ويژگي هاي تصويري، مانند طراحي و رنگ و ساختار، به جزييات و عناصر و پديده هاي موجود در تصوير و نوع صحن هپردازي و به فضاي كلي نگاره و تأثير نهايي آن از منظر مخاطب توجه شده است. نتايج حاصل شده هرچند گوياي درجه بالايي از تلاش سفار شدهندگان درباري و نگارگران براي وفاداري به سروده هاي فردوسي است اما در پار هاي از جزييات و صحن هپرداز يها، دخال تها و تغيير و تبديل هايي قابل مشاهده است كه ريشه عمده آن به تلاش خلاقانه هنرمندان و پيروي از ميثا قهاي سبك نگارگري تيموري و گرايش شاهانه حاكمان به فضاسازي هاي مجلل و پر زينت و چش منواز بازم يگردد.

Bāysonḡorī Shahnameh is one of the best illustrated books based on Ferdowsi’s Shahnameh. In last decades, Intertextuality theory has changed as well as strengthened the reading method of texts through focusing on the relations between them. In this descriptive and analytical research, relations between selected illustrations from Bāysonḡorī’s Shahnameh as avant-texts and their related poems in Ferdowsi’s Shahnameh as hypo-texts has been investigated. Finally, by qualitative analysis, the degree of accordance or differences between the texts and illustration has been evaluated. This evaluation is based on characteristics of visual parameters like design, color and also subjects, which is depicted. Results show that there is much accordance between poems and illustrations beside the little differences originated by artistic creation or Timurid painting method conventions and royal tendency to luxurious and decorative atmospheres and characteristics.