مطالعه تطبيقي واقعه معراج در نگاره معراج سلطان محمد و متن معراجيه‌هاي نظامي

The Comparative Study of Prophet Mohammad’s Appearance in Sultan Mohammad’s Miniature of Ascension and Nizami’s Works of Ascension

معراج پيامبر(ص) يكي از مباحث مهم اعتقادي اسلام است كه در متون ادبي و آثار هنري بازتاب يافته است. نگاره معراج اثر سلطان محمد، نگارگر قرن 9 ه.ق. و معراجيه‌هاي نظامي گنجوي شاعر قرن 6 ه.ق.، ازجمله بهترين اين آثار هستند. اين پژوهش سعي دارد تا نقش قابليت‌هاي رسانه‌اي دو حوزه نگارگري و ادبيات در بازتاب عظمت شخصيت پيامبر(ص) را مورد ارزيابي قرار داده و از منظر بينامتنيت، به مطالعه تطبيقي نگاره معراج سلطان محمد و متن معراجيه‌هاي نظامي بپردازد تا زمينه‌ساز پاسخ به اين سؤال باشد كه: "نگاره معراج سلطان محمد چگونه و به چه ميزان توانسته است به متن معراجيه نظامي وفادار باشد؟" و "كدام‌يك از اين دو اثر بازتاب بهتري از عظمت پيامبر(ص) در قالب موضوع معراج داشته‌اند؟" لذا عناصر به‌كاررفته در هر دو اثر با معيار قرآن سنجيده شده و سپس تطبيق مؤلفه‌هاي دو اثر انجام گرديده است. روش پژوهش حاضر، توصيفي-تحليلي و با رويكرد تطبيقي است. روش يافته‌اندوزي، كتابخانه‌اي و اسنادي بوده و روش تحليل يافته‌ها، كيفي است. به نظر مي‌رسد كه: نگاره معراج اثر سلطان محمد باوجود برخي نوآوري‌ها، به ميزان قابل‌توجهي به متن معراجيه اثر نظامي وفادار بوده و درعين‌حال هر دو اثر دربرگيرنده عناصر اصلي رخداد عظيم معراج مطابق با قرآن و احايث هستند.

Prophet’ ascension is one of the most important Islamic belief disputes that is reflected in literal and art works. The miniature of ascension by Sultan Mohammad a painter in 9th Hijri century and works of ascension by Nizami Ganjavi a poet in 6th Hijri century are the best examples in this field. This study attempts to evaluate and study the role of communicative capability in two scopes, miniature and literature, in reflecting Prophet Mohammad’s great character. an‎d based on intersexual view, it studies the Sultan Muhammad’ miniature of ascension and Nizami’s works of ascension as a base to answer these questions: “how much and how sultan Muhammad’s miniature of ascension could be loyal to Nizami’s works of ascension?” and “which one of these two works has the best reflection of Prophet Mohammad’ greatness in the form of ascension dispute? Therefore the used elements in both works have been evaluated by the holy Quran criterion and then comparison of two works’ components has been done. The method of present research is descriptive-analysis through Comparative approach. Gathering information has been performed through library and documentary method and the analysis of data has been qualitative one. It seems that Sultan Muhammad’s miniature of ascension has considerably been loyal to Nizami’s works of ascension while both works embrace main elements of ascension event according to the holy Quran and traditions.