رويكردهاي نو در نقد اخلاقي مطالعه موردي سه مجموعه داستان كوتاه

Ethical Criticism and New Approachesو Case Study: Three Short Stories

نقد اخلاقي رويكردي به ادبيات است كه امروزه با نگاهي تازه طرح شده است. بسياري از اخلاق‌گرايان و نويسندگان معاصر ديگر به جزميت‌هاي سابق (موراليزم و اتوناميزم) اعتقاد ندارند و مسئله اصلي را در چگونگي بهره‌برداري هنر و اخلاق از يكديگر مي‌دانند. نظريه‌پردازان اخلاق با تكيه بر نقش عواطف و احساسات در شناخت و تأكيد بر همدلي و تخيل در شناخت اخلاقي، ادبيات و به‌ويژه متون روايي را جايگاهي مناسب براي تجربۀ شناخت محسوس، جزئي و شهودي از عواطف مي‌دانند. در گذشته، اخلاق نه برمبناي عواطف و احساسات، بلكه براساس قوۀ ناطقه تعريف مي‌شد. در اين ديدگاه، ادبيات در خدمت اخلاق معنا مي‌يافت. شيوه‌هاي بيان مطالب اخلاقي در متون اندرزي گذشتگان معمولاً مستقيم و با تكيه بر جملات خبري يا انشائي يا ارجاع به سخنان بزرگان بود. اساس اين تفكر برمبناي تقابل دوتايي ميان خير و شر و درك آنان از زيبايي‌شناسي و اخلاق بوده است. با ظهور رويكردهاي احساس‌گرا و توجه به نقش تخيل در ايجاد همدلي، ارتباط ميان ادبيات و اخلاق تغيير يافت. امروزه اخلاق فقط مجموعه‌اي از گزاره‌هاي انشائي نيست كه در ادبيات بازتاب يابد و هدف ادبيات نيز ترويج اخلاق نيست. ادبيات و متون روايي و داستاني از طريق شناخت جزئي و بيان مستقيم تجربيات و عواطف انساني و كاوش در درون آدمي، شناخت و آگاهي ما به ديگران را ارتقا مي‌بخشد و اين كار از طريق شبيه‌سازي ما با ديگري از طريق قوۀ تخيل امكان‌پذير است. در اين پژوهش، با بررسي بيست داستان كوتاه فارسي، شيوه‌هاي بيان اخلاقي در آن‌ها تحليل شده است. توجه به شكل‌هاي مختلف تقابل‌هاي اخلاقي، توصيف جزئيات، استفاده از زاويۀ ديد عيني و بيروني، و به‌كارگيري استعاره، نماد، تمثيل و موقعيت‌هاي آيرونيك از مهم‌ترين شگردهاي داستان‌نويسي در القاي پيام اخلاقي به مخاطب است. اين شيوه‌ها براي درك و دريافت مخاطب احترام قائل است و با تكيه بر بيان تجربه‌هاي عميق روحي و فردي و درك موقعيت، به شناخت شهودي و جزئي از احساسات، عواطف و در نهايت كنش‌هاي اخلاقي انسان مي‌انجامد.

Moral criticism is an approach to the literature presently discussed with a new view. Many contemporary behavioralists and authors didn't yet believe in the former dogmas (moralism and autonamism) but in the way of using art and ethics from each other. In the past, ethics is defined not based on the emotions and sensations but the speech capability. In this view, literature served the ethics. Moral topics presentation methods in past advising texts were usually directly by relying on the news or compositionsentences or referring to the words of authors. T By appearing the sentimental approaches and paying attention to the role of imagination in sympathy, relation of literature and ethics changed. Nowadays, ethics is not only a collection of composition sentences reflected in the literature, and the purpose of literature is not the promotion of ethics. Literature, narrative and fictional texts promote our recognition and awareness more than others by partial recognition and direct expression of human experiences and emotions and search in the human being, being possible through our simulation with others by the imagination. This research analyzes the moral presentation methods in 20 Persian short stories. Consideration of the different forms of moral conflicts, presentation and description of details, use of objective and subjective point of view, use of metaphor, symbol or simile and ironic situations are the most important techniques of story writing in inspiring the moral message to the audience.