اثر نيتروژن بر كارايي مصرف تشعشع و شاخص‏هاي رشد ارقام مختلف ذرت (Zea mays L.) تحت شرايط كرمانشاه

كارايي مصرف تشعشع يك راه‌كار مؤثر براي كمي كردن تجمع ماده خشك است كه به شدت متأثر از نوع گونه گياهي، شرايط آب و هوايي و مديريت زراعي است. بنابراين، پژوهش حاضر با هدف بررسي اثر نيتروژن بر كارايي مصرف تشعشع، شاخص‏هاي رشد و عملكرد برخي از ارقام رايج ذرت اجرا شد. آزمايش به‌صورت كرت‏هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال 1393 اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل چهار سطح كود نيتروژن (138، 238، 350 و 483 كيلوگرم اوره در هكتار) در كرت‏هاي اصلي و سه رقم ذرت 704، سيمون و 678BC در كرت‏هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد بيشترين و كمترين شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ، سرعت رشد محصول و عملكرد ماده خشك كل به‌ترتيب در ارقام 704 و 678BC مشاهده گرديد. با افزايش ميزان كاربرد كود نيتروژن از 138 به 238، 350 و 483 كيلوگرم اوره در هكتار كارايي مصرف تشعشع به‌ترتيب با حدود 13، 21 و 22 درصد افزايش از 33/2 به 63/2، 81/2 و 84/2 گرم بر مگاژول تشعشع فعال فتوسنتزي بهبود يافت. با اين وجود ارقام ذرت از نظر كارايي مصرف تشعشع تفاوت معني‏داري با يكديگر نداشتند. بررسي همبستگي بين كارايي مصرف تشعشع و صفات شاخص‏هاي رشد ذرت نيز نشان داد كه همبستگي مثبت و معني‏داري بين كارايي مصرف تشعشع و حداكثر شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ، حداكثر جذب تشعشع، حداكثر سرعت رشد محصول، حداكثر سرعت رشد نسبي و حداكثر ماده خشك كل وجود داشت. بيشترين عملكرد ماده خشك كل (20450 كيلوگرم در هكتار) مربوط به رقم 704 و شرايط مصرف 483 كيلوگرم اوره در هكتار بود. رقم سيمون در شرايط مصرف 483 كيلوگرم اوره در هكتار نسبت به ارقام ديگر از عملكرد دانه بيشتري (10467 كيلوگرم در هكتار) برخوردار بود. علي‌رغم تأثيري كه مصرف نيتروژن بر عملكرد ذرت داشت، استفاده نامطلوب آن منجر به آلودگي‌هاي زيست‌محيطي خواهد شد، بنابراين مصرف منطقي كود نيتروژن براساس نياز گياه، باعث افزايش كارايي استفاده از منابع، عملكرد قابل قبول و كاهش مخاطرات زيست‌‌محيطي مي‌شود.