حداكثر كارايي فتوسيستمII به‌عنوان شاخصي از خسارت يخ‌زدگي در اكوتيپ‌هاي چاودار (Secale montanum) چندساله

اندازه‌گيري فلورسانس كلروفيل روشي سريع و غير تخريبي است كه به‌عنوان شاخصي مهم براي شناسايي ارقام متحمل به تنش‌هاي محيطي ازجمله تنش يخ‌زدگي مورد استفاده قرار گرفته است. به‌منظور بررسي امكان استفاده از پارامترهاي فلورسانس كلروفيل در ارزيابي تحمل اكوتيپ‌هاي چندساله چاودار به تنش يخ‌زدگي آزمايشي به‌صورت فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد اجرا شد. عامل‌هاي مورد مطالعه شامل 10 اكوتيپ چاودار (264، 941، 8425، 15771، 1587، 14947، 591، 1275، 3857 و 12640)، 9 دماي يخ‌زدگي (0، 3، 6، 9، 12، 15، 18، 21 و 24 درجه سانتي‌گراد) و چهار مرحله اندازه‌گيري حداكثر كارايي فتوسيستم II در دوره‌ي بازيابي گياه پس از اعمال تنش يخ‌زدگي (12، 24، 48 و 96 ساعت) بودند. حداكثر كارايي فتوسيستم II در گياهچه‌هاي چاودار مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اكوتيپ‌هاي چاودار تا دماي 18 درجه سانتي‌گراد از نظر حداكثر كارايي فتوسيستم II تفاوت معني‌داري نداشتند، اما در دماهاي 21- و 24- درجه سانتي‌گراد و با گذشت زمان بازيابي از 12 به 24 ساعت حداكثر كارايي فتوسيستم II كاهش يافت. از نظر دماي كاهنده 50 درصد حداكثر كارايي فتوسيستم II بين اكوتيپ‌هاي چاودار تفاوت معني‌داري وجود داشت، به‌طوري‌كه در 12 ساعت بعد از اعمال تنش يخ‌زدگي اكوتيپ 12640 در دماي 24/8- درجه سانتي‌گراد به 50 درصد كاهش حداكثر كارايي فتوسيستم II خود رسيد و اكوتيپ 264 و 941 نيز به‌ترتيب با 20/2- و20- درجه سانتي‌گراد بالاترين دماي كاهنده 50 درصد حداكثر كارايي فتوسيستم II را دارا بودند. بين حداكثر كارايي فتوسيستم II با درصد نشت الكتروليت‌ها و درصد بقا همبستگي معني‌داري وجود داشت كه نشان‌دهنده پتانسيل مناسب شاخص مذكور براي تشخيص سريع ارقام حساس و متحمل به تنش يخ‌زدگي در چاودار مي‌باشد.