شناسايي تركيبات و بررسي فعاليت آنتي اكسيداني اسانس دو جمعيت نوروزك ايراني (تيره نعنائيان)

Essential oil (EO) composition and antioxidant activity of two Salvia leriifolia Benth. (Lamiaceae) populations from Iran

گياه نوروزك (Salvia leriifolia) گونه اي از تيره نعنائيان است كه بومي ايران و افغانستان بوده و كاربردهاي متعددي در صنايع پزشكي، دارويي و غذايي دارد. هدف از اين مطالعه بررسي تركيبات تشكيل دهنده و خاصيت آنتي اكسيداني اسانس نوروزك بود كه به صورت خودرو در نيشابور و بجستان (استان خراسان رضوي، شمال شرق ايران) مي رويد. استخراج اسانس از بخشهاي هوايي اين گياه به روش تبخير با بخار آب انجام و اسانس حاصل به روش GC/MS آناليز شد. با توجه به نتايج، 1و8 سينئول (20/24%) و (26/39%) ، آلفاپينن (15/14%) و(14/39%) و بتاپينن (24/33%) و (26/39%) به ترتيب تركيبات عمده اسانس اين گياه در منطقه بجستان و نيشابور بودند. فعاليت آنتي اكسيداني اسانس به سه روش مختلف DPPH، TBARSو BCB مورد بررسي قرار گرفت. در همه سنجشها اسانس كل و سه استاندارد (آلفاپينن، بتاپينن و 1و8 سينئول) اثر آنتي اكسيداني معني داري (p<0.01) را نشان دادند. فعاليت آنتي اكسيداني به دست آمده در روش هاي TBARS و BCB بيش تر از ميزان اندازه گيري شده با روش DPPH بود. عالوه بر اين، سنجش BCB به عنوان مناسب ترين روش براي اندازه گيري فعاليت آنتي اكسيداني اسانس معرفي شد. اسانس گياهان رشد يافته در منطقه نيشابور، داراي فعاليت آنتي اكسيداني بيشتري در مقايسه با اسانس گياهان منطقه بجستان بود.

Salvia leriifolia Benth. from Lamiaceae family is a plant native to Iran and Afghanistan with significant applications in medical, pharmaceutical and food industries. The aim of current investigation was to evaluate the composition and antioxidant activity of essential oils (EOs) of S. leriifolia growing naturally in Neyshabur and Bajestan (Northeast of Iran). The aerial parts of the plant were subjected to hydro-distillation and the EOs were analyzed with GC/MS. According to the results, 1,8-cineole (20.24%, 26.39%), α-pinene (15.14%, 14.39%) and β-pinene (24.33%, 26.01%) were the main constituents of the EOs of the plant populations in Bajestan and Neyshabur, respectively. Antioxidant activity of the EOs was measured by three different methods, 2,2´-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH), thiobarbituric acid reactive species (TBARS) and β-carotene bleaching (BCB). The total EO and three standards (α- pinene, β-pinene and 1,8-cineole) displayed a significant antioxidant effect in all assays. Antioxidant activities obtained by means of TBARS and BCB methods were higher than those measured by the DPPH assay. Moreover, BCB was proved to be the most appropriate method for measurement of antioxidant activity. The EOs of the plants grown in Neyshabur showed stronger antioxidant effects in comparison with those grown in Bajestan.