بررسي همبستگي و تجزيه عليت عملكرد ذرت دانه‌اي و صفات وابسته به آن در شرايط متفاوت دسترسي به آب و نيتروژن

به‌منظور بررسي همبستگي و روابط علت و معلولي بين برخي از صفات با عملكرد ذرت دانه‌اي سينگل‌كراس 704 در شرايط مختلف آبياري و نيتروژن، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي يك بار خرد شده طي دو سال در دانشگاه رازي اجرا شد. فاكتور اصلي، آبياري (تأمين 60، 80، 100 و 120 درصد نياز آبي) و فاكتور فرعي، نيتروژن (تأمين 40، 70، 100 و 140 درصد نياز گياه) بود. نتايج همبستگي، رگرسيون گام به گام و تجزيه عليت تا حدي مؤيد يكديگر بودند و نشان دادند كه روابط صفات با عملكرد دانه تحت‌تأثير وضعيت دسترسي به آب و نيتروژن قرار مي‌گيرد. در تمام شرايط محيطي، صفات وارد شده به مدل‌هاي رگرسيوني بيش از 95 درصد از تغييرات عملكرد دانه را توجيه كردند. بر اساس نتايج تجزيه عليت، در شرايط بيش آبياري و آبياري كامل، وزن صد دانه و تعداد دانه در رديف، در تنش ملايم كم آبي، وزن صد دانه و ارتفاع بوته و در تنش شديد كم آبي، عمق دانه و فاصله گرده‌افشاني تا كاكلدهي به دليل اثرات مستقيم و غير مستقيم قابل توجه بر عملكرد، به‌عنوان شاخص‌هاي مناسبي جهت بهبود عملكرد دانه معرفي شدند. در تمام سطوح نيتروژن، انتخاب بر اساس وزن خشك كل و شاخص برداشت مفيد خواهد بود. تعداد دانه در رديف و وزن صد دانه نيز به دليل اثرات غير مستقيم بالا بر عملكرد دانه در برخي از سطوح نيتروژن بايد مورد توجه قرار گيرند.