ارزيابي صفات كمي و كيفي نعناع‌فلفلي (Mentha piperita L.) در چين‌هاي اول و دوم تحت تأثير كاربرد تلفيقي كودهاي شيميايي، نانو و مايكوريزا

به‌منظور بررسي اثر كودهاي مختلف بر ويژگي‌هاي كمي و كيفي نعناع فلفلي (Mentha piperita L.)، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در زمان بر پايه طرح بلوك‌ كامل تصادفي با هفت تيمار و سه تكرار و در دو چين در دانشكده كشاورزي دانشگاه مراغه در سال زراعي 1396 اجرا شد. عامل اصلي تيمارهاي مختلف كودي شامل 100 درصد كود شيميايي NPK، قارچ مايكوريزا (Glomus mosseae)، قارچ مايكوريزا+50 درصد كود شيميايي، نانو كود (ماكرو+ ميكرو)، 50 درصد نانو كود+50 درصد كود شيميايي و نانو كود+ مايكوريزا و عدم مصرف كود (شاهد) و عامل فرعي زمان برداشت (چين اول و دوم) بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌ي جانبي در بوته، شاخص كلروفيل، وزن خشك برگ، وزن خشك ساقه، وزن كل ماده خشك، درصد اسانس، عملكرد اسانس و صفات كيفي اسانس بودند. نتايج نشان دادند كه صفات ارتفاع بوته، شاخص كلروفيل، وزن خشك برگ، وزن خشك ساقه، وزن كل ماده خشك و درصد اسانس تحت تأثير معني‌دار اثر متقابل نوع كود و چين در سطح احتمال يك درصد قرار گرفتند. علاوه بر اين، اثر تيمارهاي مختلف كوددهي و چين بر تعداد شاخه‌ي جانبي و عملكرد اسانس به‌ترتيب در سطح احتمال پنج و يك درصد معني‌دار بودند. بيشترين عملكرد كل ماده خشك (382.6 گرم در مترمربع) به تيمار 100 درصد كود شيميايي و به‌دنبال آن در تيمارهاي 50 درصد كود شيميايي+ مايكوريزا و 50 درصد كود شيميايي+ 50 درصد نانو كود در چين دوم به‌دست آمد. از سوي ديگر، بيشترين (6.1 گرم در مترمربع) و كمترين (2.9 گرم در متر مربع) عملكرد اسانس نيز به‌ترتيب در تيمارهاي 50 درصد كود شيميايي+ مايكوريزا و شاهد به‌دست آمد. تجزيه شيميايي اسانس نشان داد كه در تمامي تيمارها منتول، منتون، 1،8 سينئول، نئو ايزومنتول، نئو منتول، منتوفوران و پيمنسيكاين9 اُل جزء تركيب‌هاي غالب اسانس بودند. بيشترين ميزان منتول در تيمار نانو كود و در چين دوم به‌دست آمد. علاوه‌براين، در هر دو چين مونوترپن‌هاي هيدروكربنه جزء اصلي اسانس بودند. به‌طور كلي نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه كاربرد تلفيقي 50 درصد كود شيميايي+ 50 درصد نانو كود و 50 درصد كود شيميايي+ قارچ مايكوريزا مي‌تواند در بهبود كميت و كيفيت اسانس نعناع فلفلي و كاهش كودهاي شيميايي موثر باشد.