معرفي فعاليت‌هاي مديريتي پايدار و ناپايدار در زراعت زعفران (مطالعه موردي: شهرستان گناباد)

بررسي ها نشان داده است كه عملكرد مزارع زعفران در ايران طي سال‌هاي 96-1350 حدود 44 درصد كاهش يافته كه يكي از دلايل آن گرايش به سيستم‌هاي كشت ناپايدار است. از اين رو مطالعه حاضر با هدف شناسايي فعاليت‌هاي پايدار و ناپايدار زراعي در مزارع زعفران شهرستان گناباد، بهبود مديريت زراعي و همچنين ارائه خط مشي براي مطالعات آتي در زمينه سنجش پايداري كشت اين محصول انجام شد. براي دستيابي به اين اهداف، پرسشنامه‌اي طراحي و در ميان 101 زعفران‌كار با تجربه توزيع و پس از شناسايي فعاليت‌هاي مهم زراعي، به بررسي اثر فعاليت‌هاي مذكور بر پايداري توليد در مزراع اين گياه پرداخته شد. در ادامه با توجه به ضرورت اجتناب از فعاليت‌هاي ناپايدار زراعي، بر اساس نظر كارشناسان (روش دلفي) و با استفاده از ماتريس مقايسات زوجي به تعيين ضريب اهميت هر يك از اين فعاليت‌ها پرداخته شد. بر اساس نتايج، پنج فعاليت زراعي شامل استفاده از كود دامي، ايجاد تنوع زراعي از طريق سيستم‌هاي كشت مخلوط و چند محصولي، استفاده از كودها و محلول‌هاي ريزمغذي، كاربرد روش‌هاي شخم حداقل و استفاده از نهاده‌هاي آلي به عنوان فعاليت‌هاي پايدار زراعي در كشت زعفران شناخته شدند. هفت فعاليت شامل استفاده بي‌رويه از كودهاي شيميايي، كشت پرتراكم، استفاده از علف‌كش‌ها و كنه‌كش‌هاي شيميايي، آبياري غرقابي، چراي دام در مزارع، استفاده از فضولات انساني و سوزاندن بقاياي گياهي نيز به عنوان فعاليت‌هاي ناپايدار شناسايي شدند. همچنين از ديدگاه كارشناسان، استفاده از كودهاي شيميايي و كشت متراكم زعفران به عنوان ناپايدارترين فعاليت‌هاي زراعي شناخته مي‌شوند. بنابراين اتخاذ سياست‌هاي مناسب به منظور بهبود نگرش زعفران‌كاران نسبت به كشاورزي پايدار، افزايش آگاهي آن‌ها از آثار منفي و بلندمدت گرايش به سيستم‌هاي ناپايدار و به خصوص جلوگيري از استفاده بي‌رويه از كودهاي شيميايي و كشت متراكم ضروري است تا بتوان از اين طريق زمينه پايدارسازي كشت اين گياه ازرشمند را فراهم آورد.