ارزيابي مزرعه‌اي رفتار رشدي در ژنوتيپ‌هاي گندم

نياز به بهاره‌سازي و پاسخ به فتوپريود در گندم بيشتر در محيط‌هاي كنترل شده تعيين مي گردد. به‌ طور كلي نتايج حاصل از تحقيقات غير مزرعه‌اي كارايي زيادي در شرايط مزرعه ندارد. به‌همين منظور 104 ژنوتيپ گندم در دو شرايط طول روز طبيعي (حاصل از تغيير تاريخ كاشت) و پيش تيمار بهاره‌سازي به صورت مشاهده‌اي در مورد بررسي قرار گرفتند. پيش تيمار بهاره‌سازي شامل قرارگيري بذور جوانه‌زده در دماي 42 درجه سانتي‌گراد به مدت 60 روز بود. صفات مورد مطالعه شامل تعداد برگ نهايي، تعداد روز تا ظهور سنبله، طول سنبله و تيپ رشدگياه در مرحله گياهچه اي بود. نتايج نشان داد كه تيمار بهاره‌سازي اثر بسيار معني‌داري در سطح يك درصد بر كليه صفات داشت. درحالي‌كه اثر تاريخ كاشت فقط بر تعداد روز تا گلدهي در سطح يك درصد بسيار معني‌دار بود. گروه‌بندي ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه با استفاده از تجزيه كلاستر نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي گاسپارد، باران، C865، زارع، رصد، سبلان، سرداري، ميهن، سويسون، گاسكوژن، هما، سوين 220، اميد، كريم، پيشگام، MV17 وC853 در گروه زمستانه، ژنوتيپ‌هاي بزوستايا، اوحدي، كرج 3، طبسي، نويد، ماهوتي، شهريار، اروم، C866، زرين، توس، الوند، روشن، CD858 و C856 در گروه بينابين و بقيه ژنوتيپ‌ها در گروه بهاره قرار گرفتند. با توجه به اين تقسيم‌بندي، ارقام زمستانه شامل 17 ژنوتيپ (حدود 5/16 درصد)، ارقام بينابين شامل 15 ژنوتيپ (حدود 5/14 درصد) و گروه بهاره (72 ژنوتيپ) حدود 69 درصد پوشش دادند. بر اساس اين تقسيم‌بندي، ارقام اصلاح شده‌ي گندم ايران، به‌طور معمول از نوع تيپ رشد بهاره مي‌باشند و نياز بهاره‌سازي آن‌ها حداقل است.