اثر دما و بارندگي بر توليد روي زمين مراتع هير و نئور استان اردبيل

Effects of temperature and rainfall on the aboveground net primary production of Hir and Neur rangelands in Ardabil province

هدف از انجام اين پژوهش، بررسي رابطه بين توليد روي زمين فرم‌هاي رويشي گندميان، پهن برگان علفي، بوته‌اي‌ها و توليد كل با عوامل دما و بارندگي 25 ساله، سال ماقبل نمونه‌برداري و سال نمونه‌برداري در مراتع هير و نئور استان اردبيل بوده است. توليد سطح زمين در سه پروفيل ارتفاعي 1446 تا 2750 متر با استفاده از روش قطع و توزين در پلات‌هاي يك متر مربعي (جمعاً 330 پلات) نمونه‌برداري شد. دما و بارندگي براي هر نقطه با استفاده ازگراديان محاسبه‌ شد. نتايج نشان داد با گذشت زمان بارندگي كاهش، دما افزايش و ميزان توليد كاهش يافته است. همچنين بين دما و بارندگي با توليد فرم‌هاي رويشي و كل رابطه معني‌دار (01 /0>P) بوده و توليد گندميان و كل با بارندگي رابطه مستقيم دارند. همچنين بيشترين مقدار توليد پهن‌برگان علفي در طبقه مياني و بيشترين توليد بوته‌اي‌ها در طبقات بالاتر بارندگي سالانه ثبت شد. نتايج اثرات دما نيز نشان داد توليد گندميان و توليد كل با دما رابطه عكس داشته و بيشترين مقدار توليد پهن‌برگان علفي و بوته‌اي‌ها، به‌ترتيب در طبقات مياني و پايين‌ دمايي سالانه ثبت شد. با توجه به صحت معادلات رگرسيون نقشه‌هاي توليد در محيط GIS تهيه شد. نتايج نشان داد كه نقشه‌هاي تهيه شده توسط داده‌هاي اقليمي سال 1394 و 1395 نسبت به داده‌هاي اقليمي 25 ساله نتيجه بهتري داشته است. از نتايج اين مطالعه مي‌توان در تعادل بين عرضه و تقاضاي توليد، زيتوده و شاخص توازن كربن اكوسيستم كه يك ابزار بالقوه مهم از نظر توسعه پايدار است و به عنوان شاخص تنش بر محيط‌زيست ناشي از افزايش مصرف زي‌توده است استفاده كرد.

The purpose of this study was to investigate the relationship between rangeland aboveground production based on total aboveground production and life forms of grasses, forbs, and shrubs with 25-year temperature and precipitation data, the year before sampling, and the year of sampling in Hir and Neur rangelands in Ardabil province. To determine the aboveground production, the amount of production was estimated using the harvesting method in one square meter plots (totally 330 plots) in three elevation classes under the range of 1446-2750 meters. Temperature and precipitation were calculated for each plot. Aboveground production maps were prepared in a GIS environment using extracted regression equations. The results showed that over the years, precipitation decreased and temperature increased, and aboveground production also decreased in relation to those climatic factors. Moreover, there is a significant relationship (P<0.01) between the aboveground production of life forms and total aboveground production with climatic factors, and aboveground production of grasses and total have a direct relationship with precipitation; however the maximum aboveground production of forbs was recorded in the middle ranges and maximum aboveground production of shrubs was recorded in the higher ranges of annual precipitation. Grasses and total aboveground production had an inverse relationship with temperature, and the maximum aboveground production of forbs and shrubs was recorded in the middle and lower ranges of annual temperatures, respectively. According to the accuracy of derived regression equations, the maps prepared by climatic data of 1394 and 1395 were better than 25-year climate data. The results of this study can be used for the supply-demand balance of aboveground production, biomass accounts, and ecosystem carbon balance indicator that is potentially an important tool for sustainable development.