ارزيابي روابط بين عملكرد دانه و صفات مهم زراعي در ارقام و لاين هاي اميدبخش سورگوم دانه اي تحت رژيم هاي آبياري بدون تنش و تنش خشكي

به منظور ارزيابي روابط بين عملكرد دانه و برخي صفات مهم زراعي در ارقام و لاين هاي اميدبخش سورگوم دانه اي، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج طي دو سال زراعي 93- 1392 انجام شد. تيمار آبياري به عنوان عامل اصلي در سه سطح شامل آبياري معمول يا بدون تنش، تنش ملايم و تنش شديد و ژنوتيپ به عنوان عامل فرعي در پنج سطح شامل كيميا، سپيده، KGS32، KGS23 و KGS15 در نظر گرفته شدند. نتايج تجزيه واريانس مركب صفات مورفولوژيك و عملكردي نشان داد كه بين ژنوتيپ ها از نظر تمام صفات مورد مطالعه در سطح احتمال يك درصد اختلاف معني داري وجود داشت. بررسي شاخص تحمل به تنش (STI) و ميانگين هندسي توليد (GMP) نشان داد كه رقم كيميا و لاين KGS23 به ترتيب با متوسط عملكرد دانه  5/9162 و 9/8521 كيلوگرم در هكتار تحت شرايط بدون تنش و 0/6644 و 0/6578 كيلوگرم در هكتار تحت شرايط تنش شديد، ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي در اين تحقيق بودند. ارزيابي ضرايب همبستگي ژنوتيپي بين صفات تحت شرايط معمول و تنش نشان داد كه بين عملكرد دانه با صفات طول خوشه، قطر ساقه، وزن خوشه، عملكرد علوفه تر، عملكرد زيست توده، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه، همبستگي مثبت و معني داري وجود داشت. نتايج تجزيه عليت عملكرد دانه بر اساس همبستگي هاي ژنوتيپي بين عملكرد با ساير صفات مورد مطالعه نشان داد كه صفات وزن خوشه و وزن هزار دانه داراي اثر مستقيم مثبت و قابل توجه اي روي عملكرد دانه تحت هر دو شرايط بدون تنش و تنش خشكي بودند، اما اثر مستقيم عملكرد زيست توده تحت شرايط بدون تنش منفي و ناچيز و تحت شرايط تنش خشكي مثبت و قابل توجه بود. بنابراين، براي اصلاح سورگوم دانه اي، انجام گزينش هاي غيرمستقيم از طريق وزن خوشه و وزن هزار دانه پيشنهاد مي شود.