انتخاب ژنوتيپ هاي برتر گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از شاخص هاي گزينشي تحت شرايط تنش خشكي

مؤثرترين روش جهت بهبود ژنتيكي عملكرد به عنوان يك صفت چندژني، استفاده از گزينش غيرمستقيم از طريق صفات ديگر و گزينش هم زمان بر مبناي شاخص هاي گزينش مناسب است. هدف از اجراي اين پژوهش، انتخاب لاين هاي برتر گندم نان با استفاده از شاخص هاي گزينشي تحت شرايط تنش خشكي بود. براي اين منظور، 305 لاين خالص گندم حاصل از تلاقي ارقام روشن و فلات به همراه چهار رقم شاهد شامل روشن، فلات، مهدوي و شاه پسند در قالب طرح آگمنت در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهيد باهنر كرمان در سال زراعي 93-1392 مورد ارزيابي قرار گرفتند. به منظور اعمال تنش خشكي، آبياري در مرحله ظهور سنبله قطع شد و عملكرد دانه به همراه برخي صفات زراعي مورد ارزيابي قرار گرفت. از بين صفات اندازه گيري شده، صفات وزن دانه هاي سنبله اصلي، وزن دانه هاي تك بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در بوته، وزن سنبله اصلي، طول برگ پرچم، طول سنبله و وزن بوته همبستگي ژنتيكي بالايي با عملكرد دانه داشتند. پاسخ به گزينش مستقيم و همبسته اين صفات با عملكرد دانه نيز محاسبه و مشاهده شد كه صفات تعداد سنبله در بوته و تعداد دانه در بوته بالاترين كارآيي گزينش را دارند. شاخص هاي گزينش مختلف تهيه شده با استفاده از اين صفات، همبستگي ژنتيكي بالايي با عملكرد دانه نشان دادند. علاوه بر آن، كارآيي نسبي گزينش و بهره مورد انتظار از شاخص با استفاده از شاخص اسميت هيزل نسبت به شاخص پسك بيكر بيشتر بود. بنابراين، استفاده از شاخص بهينه مي تواند براي انتخاب ژنوتيپ هاي مناسب در برنامه هاي اصلاحي گندم مؤثر باشد. در نهايت، بر اساس هر شاخص 30 لاين برتر انتخاب و از مقايسه آن ها هفت لاين اميدبخش براي ارزيابي هاي بيشتر جهت قرار گرفتن در فرايند معرفي به زارعين شناسايي شدند.