مستندسازي فرآيند توليد ارقام بومي برنج در دو روش كاشت رايج و نيمه‌مكانيزه در استان مازندران

مستندسازي فرآيند توليد در كشاورزي شامل تهيه كليه اطلاعات و فعاليت‌هايي است كه سير توليد يك محصول از مرحله تهيه بستر بذر تا برداشت را نشان مي‌دهد. هدف از اين پژوهش مستندسازي فرآيند توليد برنج در استان مازندارن بود. در اين مطالعه، كليه عمليات مديريتي انجام شده از مرحله تهيه بستر بذر تا برداشت در 150 مزرعه برنج مديريت شده با دو روش كاشت نيمه مكانيزه و سنتي (رايج منطقه) در همه شهرستان هاي استان مازندران از طريق مطالعات ميداني در سال 1393 ثبت شد. بررسي ها نشان داد كه انجام عمليات زراعي از مرحله شخم اوليه و تهيه خزانه تا برداشت در هر دو روش كاشت از دهه سوم اسفند شروع شد و تا دهه اول شهريور ادامه داشت. در روش كاشت نيمه‌مكانيزه،مصرف سوخت 95 تا 130 ليتر در هكتار و استفاده از ادوات و ماشين‌آلات 40 تا 60 ساعت در هكتار بيش‌تر از روش سنتي بود، ولي مصرف بذر و نيروي انساني در روش سنتيبيش تر از روش نيمه‌مكانيزه بود. در هر دو روش، حدود 92 درصد از كشاورزان كم‌تر از 50 كيلوگرم در هكتار كود فسفر خالص مصرف كردند. حدود 50 درصد از كشاورزان در روش كاشت سنتي بين 46 تا 92 كيلوگرم نيتروژن خالص مصرف داشتند. دامنه تغييرات ميزان علف‌كش مصرفي در روش سنتي بيش تر از روش نيمه‌مكانيزه بود. ميانگين مصرف قارچ‌كش در روش كاشت سنتي و نيمه‌مكانيزه حدود يك كيلوگرم ماده مؤثره در هكتار بود. با كنترل بيولوژيك آفات در روش سنتي و نيمه‌مكانيزه، مصرف آفت‌كش به‌ترتيب 14/13 و 64/12 درصد كاهش يافت. ميانگين عملكرد شلتوك در كاشت سنتي و نيمه‌مكانيزه به‌ترتيب حدود 4100 و 4400 كيلوگرم در هكتار بود و عملكرد شلتوك در كاشت نيمه‌مكانيزه در مقايسه با كاشت سنتي از ثبات بيش تري برخوردار بود. نتايج اين تحقيق نشان داد كه كاشت نيمه‌مكانيزه برنج منجر به كاهش مصرف 20 كيلوگرم در هكتار بذر و حدود 65 درصد نيروي انسانيدر مقايسه با روش كاشت سنتي شده و با مكانيزاسيون بيش ترموجب افزايش عملكرد شلتوك شد.