اثر تنظيم‌كننده‌هاي رشدي بر برخي خصوصيات فيزيولوژيكي و اسانس بادرشبويه (.Dracocephalum moldavica L) تحت تنش خشكي

خشكي يكي از مهم‌ترين تنش هاي محيطي است كه مورفولوژي، فيزيولوژي و بيوشيمي گياه را تحت تأثير قرار مي دهد به همين دليل پژوهشي به‌منظور ارزيابي اسانس و خصوصيات فيزيولوژيكي گياه دارويي بادرشبويه در شرايط تنش خشكي در بهار سال هاي 1393 و 1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمايش به‌صورت اسپليت پلات با دو عامل سطوح رطوبتي و تنظيم‌كننده‌هاي رشد در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. عامل اصلي سطوح رطوبتي در دو سطح بدون تنش (آبياري كامل تا انتهاي دوره رشد)، تنش خشكي (آبياري كامل تا قبل از شروع گلدهي و قطع آبياري قبل از شروع گلدهي تا انتهاي دوره رشد) اجرا شد. عامل فرعي سطوح مختلف اسيد ساليسيليك (800 و 1600 ميكرو مولار)، سايكوسل (600 و 1200 ميكرو مولار) و شاهد (محلول‌پاشي با آب مقطر) كه قبل از گلدهي به صورت يك‌بار محلول‌پاشي اعمال شد. نتايج نشان داد كه تأثير سال بر ميزان كلروفيل هاي a، b، كاروتنوئيد، شاخص محتواي كلروفيل، مجموع كلروفيل هاي a و b، عملكرد و درصد اسانس در سطح يك درصد معني‌دار شد و تأثير سال بر ميزان پرولين معني دار نبود. همچنين نتايج نشان داد كه درصد و عملكرد اسانس در سال 1393 بيشتر از سال 1394 شد. اثر متقابل تنظيم‌كننده‌هاي رشدي در سطوح رطوبتي نشان داد كه در شرايط تنش خشكي نشت الكتروليت‌ها افزايش مي يابد و درنتيجه پايداري غشاء نسبت به شرايط آبياري نرمال كاهش پيدا مي كند. پايداري غشاء با عملكرد اسانس و شاخص محتواي كلروفيل همبستگي منفي و با ميزان پرولين همبستگي مثبت و معني داري دارد. همچنين بين ميزان كلروفيل هايa و b و كاروتنوئيد و مجموع كلروفيل هاي a و b همبستگي مثبت و معني‌داري وجود دارد. اثر متقابل تنظيم‌كننده‌هاي رشد در رطوبت براي همه تركيبات اسانس به جزء تركيب Nerylactate در سطح يك درصد كاملاً معني‌دار شد. با توجه به نتايج آزمايش مي توان بيان كرد كه تنش خشكي سبب كاهش عملكرد و درصد اسانس در گياه بادرشبويه شد.