تأثير سطوح مختلف آبياري بر عملكرد و اجزاي عملكرد و ارتباط آن با الگوي الكتروفورزي پروتئين بذر در برخي ژنوتيپ‌هاي عدس (.Lens culinaris Medik)

تنش‌هاي محيطي از قبيل تنش كم‌آبي يكي از موانع اساسي در توليد محصولات زراعي در بسياري از نقاط جهان خصوصاً مناطق خشك و نيمه‌خشك نظير ايران محسوب مي‌شوند. دربين گياهان زراعي متنوع، حبوبات اهميت بسيار مهمي در تأمين غذاي بشر دارد. اين گروه از گياهان داراي ارزش غذايي زيادي بوده و از مهم‌ترين منابع غذايي سرشاراز پروتئين مي‌باشند. در اين مطالعه شش رقم عدس (سبز قزوين، توده محلي اسدآباد، توده محلي كرمانشاه، كيميا، بيله‌سوار و گچساران) در مزرعه آموزشي-تحقيقاتي دانشگاه پيام‌‌نور اسدآباد، در سال زراعي 96-1395 با آرايش كرت‌هاي خردشده بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار كشت گرديد. تنش خشكي در چهار سطح نرمال، تنش خشكي بعد از گلدهي، تنش خشكي بعد از نيام‌دهي و شرايط كاملاً خشك به‌عنوان عامل اصلي و شش رقم عدس به‌عنوان سطوح عامل فرعي در نظر گرفته شدند. عمليات برداشت پس از رسيدگي با حذف اثر حاشيه صورت گرفت. صفات موردمطالعه شامل عملكرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در بوته، تعداد نيام در بوته، ارتفاع گياه در مرحله نيام‌دهي، ارتفاع در مرحله برداشت، طول نيام، عرض نيام، طول برگچه، تعداد دانه در نيام، وزن خشك تك بوته، محتواي آب برگ، محتواي كلروفيل گياه در طي مراحل رشدي، صفات فنولوژيك روز از سبز شدن تا گلدهي و روز از سبز شدن تا نيام‌دهي بودند كه از روش‌هاي استاندارد براي اندازه‌گيري آن‌ها استفاده شد. در بخش دوم براي مطالعه تنوع مولكولي به كمك پروتئين‌هاي دانه عدس، پروتئين‌هاي ذخيره‌اي دانه ارقام مذكور با بافر استخراج، استخراج شدند. سپس الكتروفورز با استفاده از روش SDS-PAGE انجام پذيرفت. تجزيه خوشه‌اي با استفاده از الگوي پروتئيني دانه ژنوتيپ‌هاي موردمطالعه و اختصاص داده‌هاي صفر (عدم حضور باند پروتئيني) و 1 (حضور باند پروتئيني) با كمك نرم‌افزار NTSYS نگارش 2.02 e توسط روش UPGMA انجام گرديد. جهت مطالعه همسويي و مقايسه نتايج داده‌هاي مورفولوژيكي (زراعي) و داده‌هاي مولكولي از آزمون مانتلهانزل (Mantel-Haenszel) توسط نرم‌افزار XLSTAT, 2017 استفاده شد كه همبستگي معني‌داري در سطح احتمال 5 درصد بين صفات زراعي در شرايط طبيعي با داده‌هاي مولكولي مشاهده گرديد. همبستگي معني‌دار بين صفات زراعي در شرايط تنش خشكي و داده‌هاي مولكولي مشاهده نگرديد. بر اساس آزمون مقايسه ميانگين، ژنوتيپ‌هاي گچساران و كيميا به ترتيب داراي عملكرد مطلوب‌تري نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها بودند.