برآورد دماهاي كاردينال و تعيين اثر دما و پتانسيل اسمزي بر جوانه‌زني گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

اين پژوهش با هدف برآورد دماهاي كاردينال و تعيين اثر دما و پتانسيل اسمزي بر جوانه‌زني بذرهاي گلرنگ (رقم گلدشت) در آزمايشگاه زراعت دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه گيلان، در سال 1395 انجام شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار انجام شد. تيمارها شامل هفت سطح دمايي (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتي­گراد) و پنج سطح پتانسيل اسمزي (صفر، 0.2، 0.4، 0.6 و 0.8 مگاپاسكال) بود. تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه سطوح مختلف پتانسيل اسمزي، دما و برهمكنش آن‌ها بر درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني و شاخص بنيه تأثير معني‌داري (0.01≥P) داشت. مقايسه ميانگين نشان داد كه با كاهش پتانسيل اسمزي، درصد جوانه‌زني و دامنه دمايي مطلوب جوانه‌زني بذرهاي گلرنگ كاهش يافت. همچنين كاهش پتانسيل اسمزي سبب كاهش سرعت جوانه‌زني و شاخص بنيه در تمامي تيمارهاي دمايي شد، به‌گونه‌اي كه بالاترين سرعت جوانه‌زني (19.8 بذر در روز) و شاخص بنيه (1.96) به ترتيب در تيمار شاهد در دماهاي 20 و 25 درجه سانتي‌گراد مشاهده شد. همچنين براي توصيف رابطه بين سرعت جوانه‌زني و دما از مدل‌هاي بتا، درجه دوم، منحني، دندان مانند و دوتكه‌اي استفاده شد. بر اساس معيارهاي سنجش مدل، مدل‌هاي درجه دو و دوتكه‌اي به ترتيب با ضريب تبيين 0.82 و 0.96 برتر بودند. بر اين اساس دماهاي كاردينال شامل دماي كمينه بين 2.2 تا 4.2 درجه سانتي­گراد، بهينه بين 23.15 تا 23.98 سانتي­گراد و بيشينه جوانه‌زني بين 42.2 تا 43.89 سانتي­گراد برآورد شد. بر اساس نتايج، از مدل‌هاي برتر و پارامترهاي برآورد شده آن‌ها مي‌توان در مدل‌هاي سبز شدن گياهچه در مزرعه استفاده كرد.