ارزيابي كيفي، كمي و اقتصادي تناسب اراضي جلگه رخ شهرستان تربت‌حيدريه جهت كشت گندم و زعفران

شناخت منابع سرزمين به‌منظور استفاده بهينه از آن و متناسب با توان توليد هر زمين، گام مهمي در دستيابي به توسعه پايدار با حفظ نظام اكولوژيكي به‌شمار مي رود. هدف از اين مطالعه تعيين تناسب كيفي، كمي و اقتصادي اراضي تربت حيدريه (جلگه رخ) خراسان رضوي براي محصولات گندم (Triticum aestivum) و زعفران (Crocus sativus) مي‌باشد. بدين منظور مشخصات اقليمي و خصوصيات خاك منطقه با نيازهاي هر محصول مقايسه گرديده و با بهره‌گيري از روش فائو و بر اساس روش پارامتريك (ريشه دوم) كالوگيره و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) تناسب كيفي اراضي تعيين گرديد. ارزيابي كمي بر اساس ميزان عملكرد واقعي در هر واحد اراضي و ارزيابي اقتصادي بر اساس سود ناخالص در واحد سطح انجام گرديد. نتايج تناسب كيفي نشان داد علي‌رغم آن‌كه درمنطقه شاخص اقليم و پتانسيل توليد محصولات بالاتر بوده ولي به‌دليل محدوديت ويژگي‌هاي خاكي، تناسب كيفي ارضي متوسط (S2) مي‌باشد. اين محدوديت براي زعفران بيشتر است. مقايسه تناسب كيفي و كمي نشان داد كه عموماً كلاس تناسب كمي برابر يا بالاتر است، خصوصاً اين تفاوت در محصول زعفران بيشتر مشهود است. نتايج تناسب اقتصادي نيز بيانگر آن است كه محصول زعفران در مقايسه با گندم سودآورتر بوده ولي به‌دليل محدوديت‌هاي خاك امكان توسعه كشت اين محصول در منطقه با محدوديت مواجه است. به‌طوري‌كه در برخي از واحدهاي اراضي اساسأ كشت اين محصول توصيه نمي‌گردد. با توجه به پتانسيل توليد بالاي گندم برابر 12260 كيلو گرم در هكتار كشت اين محصول با درجات مختلف تناسب توصيه مي‌گردد. به‌نظر مي‌رسد با اقدامات اصلاحي و بهبود خواص فيزيكي خاك، امكان افزايش راندمان توليد را در اكثر واحدها مقدور خواهد بود.