بررسي عوامل اجتماعياقتصادي اثرگذار بر سيستم ناپايدار كشت پر تراكم زعفران (مطالعه موردي: شهرستان گناباد)

شهرستان گناباد در استان خراسان رضوي يكي از مناطق عمده كشت زعفران در كشور به شمار مي‌رود كه متأسفانه عملكرد مزارع زعفران اين شهرستان طي ساليان اخير كاهش چشم­گيري داشته است. بررسي‌هاي ميداني و نظرات مهندسين كشاورزي حاكي از آن است كه كشت متراكم زعفران مي‌تواند به عنوان يكي از دلايل كاهش عملكرد مطرح باشد. زيرا كشت متراكم اين محصول اگرچه كه باعث شروع زودتر دوره بهره‌برداري مي‌شود، اما به دليل ايجاد رقابت بين بنه‌ها، بر عملكرد گياه در سال‌هاي بعد اثر منفي دارد و طول دوره بهره برداري را كاهش مي‌دهد. ضمن اين­كه امكان كشت مجدد زعفران در آن مزرعه تا مدتي طولاني وجود نخواهد داشت. از اين رو پژوهش حاضر با هدف بررسي تأثير تراكم كشت بر عملكرد مزارع زعفران و تعيين عوامل اجتماعي اقتصادي اثرگذار بر سيستم ناپايدار كشت پرتراكم زعفران صورت پذيرفت. به منظور  تحليل داده‌ها از مدل هكمن دو مرحله‌اي كه شامل يك الگوي پروبيت و يك الگوي رگرسيون خطي مي‌باشد، در يك دوره 6 ساله طي سال‌هاي 1390 تا 1395 استفاده گرديد. در نهايت متغيرهاي سن، آگاهي كشاورزان نسبت به عوامل كاهش عملكرد، و شركت در كلاس‌هاي آموزشي و ترويجي به عنوان عواملي شناخته شدند كه تأثير منفي و معني‌داري بر تراكم كشت داشته و از اين جهت مي‌توانند موجب جلوگيري از كشت پرتراكم اين محصول شوند.  متغيرهاي درآمد و سطح تحصيلات اثر مثبت و معني‌داري بر تراكم كشت دارند و اثر متغير بيمه محصولات كشاورزي در هيچ‌كدام از دو مدل معني‌دار نيست. لذا آگاهي ‌بخشي به كشاورزان از طريق كلاس‌هاي آموزشي و ترويجي و همچنين استفاده از تجارب كشاورزان مسن و باتجربه به منظور جلوگيري از كشت پرتراكم اين محصول توصيه مي‌شود.