سلفيه و امكان فهم متون ديني براي عموم مسلمانان: ساده سازي دين يا نفي ضرورت وجود علما

Salafists and the Theory of the Possibility of Interpretation of Religious Texts by the Muslim Publics: Simplification of Religion or Opposing Islamic Scholars

يكي از اصول اساسي جريان فكري سلفيه از زمان شكل‌گيري آن در قرن هفتم قمري تاكنون، عدم پذيرش انحصار تفسير متون و صدور احكام شرعي توسط علماي مذاهب و نيز اعتقاد به «سهل الفهم» بودن نصوص ديني بوده است. به تبع اين باور، انديشمندان سلفي خواستار آزادسازي اجتهاد شده و به مذمت تقليد اجباري از يكي از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت پرداختند. به همين دليل، جنبش سلفي، جنبشي ضد علمايي و مساوات طلبانه شناخته مي‌شد. اما در عين حال، سلف‌گرايان قرون ميانه و معاصر، بر نياز عوام مسلمانان به آموزش علوم ديني نزد علماي عالي‌رتبه و نيز تبعيت و اتباع از آنان تأكيد كرده‌اند. امري كه به نظر در تناقض با ادعاي سهل الفهم بودن اسلام قرار دارد. هدف مقاله حاضر آن است، تا علت وجود اين تناقض در ديدگاه سلف‌گرايان را بررسي نمايد. يافته‌هاي پژوهش آشكار كرد كه تبليغ ساده بودن درك دين و آزادسازي امر اجتهاد در مقابله با انحصار تفسيري مذاهب اهل‌ سنت بوده و سلف‌گرايان نه مي‌خواستند و نه مي‌توانستند با واگذاري تفسير متون ديني به عامه مسلمانان، موجب هرج و مرج تفسيري شوند.

Both in the modern period and historically, Salafism has been associated with auto-didacticism and an assertion that Islam’s scriptures are clear and accessible to ordinary Muslims without mediation of the Islamic scholars. Indeed, Salafi writings often confirm this impression. In contrast, however, both in the pre-modern and modern settings, in both their writings and lessons, leading scholars associated with Salafism have insisted on the need for the Muslim laity to turn to a scholarly class to offer accurate understandings of their religion. This article investigates this apparent tension, arguing that what seems to be Salafi anticlericalism or calls for a democratization of interpretation is a rhetorical tactic employed in debates with mainstream Sunni scholars rather than substantive prescriptions.