بررسي امكان وصي شدن زن از ديدگاه مذاهب فقهي اسلامي

Investigating the Possibility of Being an Administrator for Women in the Viewpoint of Islamic Jurisprudential Denominations

مذاهب فقهي اسلامي درباره شرط مذكر بودن وصي به عنوان يكي از اركان وصيت عهدي اختلاف نظر دارند. اكثر ايشان وصي شدن زن را جايز دانسته‌اند. بررسي دلايل موافقان و مخالفان وصي شدن زن، از جمله عدم جواز وصي شدن زن به دليل عدم جواز قاضي شدن وي، حائز اهميت هستند، برخي از روايات اماميه از وصي شدن زن نهي نموده‌اند، اين نوع روايات از فرضي سخن مي‌گويند كه زن واجد شرايط لازم وصي شدن، مانند بلوغ، عقل و غيره نباشد. برخي از فقهاي اماميه، اين نوع روايات را بر تقيه حمل نموده‌اند، اما به دليل آنكه بيشتر قريب به اتفاق مذاهب فقهي اهل‌سنت، وصي شدن زن را جايز دانسته‌اند، حمل اين روايات بر تقيه مورد ترديد است. گرچه برخي از اهل‌سنت، مانند عطا و شافعيه در يكي از اقوالشان وصي شدن زن را با استناد به دلايلي، مانند عدم جواز قاضي شدن زن و غيره رد نموده‌اند، اما قول ايشان «شاذ» بوده و ادله‌اي، مانند وصي شدن حفصه توسط عمر، پذيرش شهادت زن، قيم شدن هند در نفقه فرزندانش و غيره، صحت وصي شدن زن را تأييد مي‌كنند. برخي از مذاهب فقهي اهل‌سنت وصي شدن زن براي ازدواج فرزندان را صحيح ندانسته و برخي از ايشان آن را به تربيت فرزندان محدود نموده‌اند.

Islamic jurisprudential denominations have different ideas about the necessity of being a man for being an administrator or successor. Many of them permit women to be an administrator or successor. They have their own reasoning not letting women be an administrator or successor the same way they cannot be a judge. Some Imami hadiths forbid women to be an administrator or successor as these hadiths have the presumption that women do not have the required conditions for being an administrator or successor; some other Imami jurists interpreted these hadiths as Taqiyah. But most of Sunni religious groups permit women to be an administrator or successor and such permission rejects the idea of Taqiyah in this regard. Some other Sunni groups like ‘Ata’ and Shafi‘i do not accept women as an administrator or successor considering similar reasons like forbiddance of women to be judges. Their quotes are tangible as there are incidents in Islamic history showing that women can also be successor. For example, Hafsah who was appointed by Omar as an administrator, acceptance of woman’s testimony, acceptance of Hind as the administrator of her children in their living costs and etc. Some Sunni jurisprudential denominations do not accept women as an administrator of their children in marriage and some other groups restricted that to raising children.