طبقه بندي ارقام گندم بر اساس توانايي رقابت با علف¬هاي هرز

امروزه، شناسايي ارقام گياهان زراعي با توانايي رقابت بالا راه حل آسان و ارزاني براي مديريت علف هاي هرز در سيستم هاي كشاورزي پايدار به شمار مي رود. به همين منظور آزمايشي در سال زراعي 95-1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه محقق اردبيلي اجرا شد. براي اين منظور 25 رقم گندم، از ارقام پاييزه، بهاره و بينابين در حضور و عدم حضور علف هاي هرز در شرايط طبيعي كشت شد. مساحت هر كرت 10 متر مربع (2×5) بود كه هر كرت پس از كاشت بذر به دو قسمت مساوي (2.5×2) تقسيم شد. در يك قسمت علف هاي هرز در طول فصل رشد كنترل شد و در قسمت ديگر علف هاي هرز در طول فصل رشد حضور داشتند. طرح آزمايشي در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. براي طبقه بندي ارقام گندم صفاتي از جمله بيومس، ارتفاع و درصد پوشش اوليه ارقام، ارتفاع نهايي، عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام در هر دو شرايط رقابت و بدون رقابت اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه بين تراكم علف هاي هرز با صفات اوليه رشد ارقام گندم (وزن خشك، درصد پوشش و ارتفاع) هيچ همبستگي معني داري مشاهده نشد، درحالي‌كه همبستگي منفي بالايي بين وزن خشك علف هاي هرز با اين صفات وجود داشت. در بين اين صفات، درصد پوشش اوليه بيشترين همبستگي منفي (**0.70-=R^2) را با وزن خشك علف هاي هرز داشت. همچنين، بين عملكرد و اجزاي عملكرد دانه ارقام گندم با تراكم علف هاي هرز همبستگي معني داري مشاهده نشد، درحالي كه با وزن خشك علف هاي هرز همبستگي منفي بالايي داشتند. ارقام گندم بر اساس صفات مورد مطالعه و با استفاده از تجزيه كلاستر و باي پلات در چهار گروه اصلي قرار گرفتند. گروه اول ارقامي با پتانسيل توليد نسبتا بالا و حساس به علف هرز بودند، بطوري كه ميانگين عملكرد آنها در شرايط عاري از علف هرز 1.8 برابر بيش از عملكرد در شرايط رقابت بود. گروه دوم شاخص تحمل بالاي داشتند و افت عملكرد در آنها نسبتا پايين و بين 20 تا 30 درصد بود. ارقام گروه سوم داراي پتانسيل توليد پايين و حساسيت بالا نسبت به علف هاي هرز بودند. در اين ارقام افت عملكرد بيش از 50 درصد بود. گروه چهارم كه فقط رقم سيوند قرار داشت پايين ترين افت عملكرد و بالاترين شاخص رقابت را در بين ارقام مورد مطالعه داشت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه طبقه بندي ارقام گندم ايراني براساس توانايي رقابت مي تواند به عنوان يك ابزار با ارزش براي مديريت تلفيقي علف‌هاي هرز در اختيار كشاورزان قرار گيرد.