مهار زيستي بيماري پاخورۀ گندم با استفاده از سويه‌هاي توليدكنندۀ بيوفيلم باكتري Bacillus subtilis

بيماري پاخورۀ گندم از مهم‌ترين بيماري‌هاي قارچي خاك‌زاد است كه هر ساله خسارت‌هاي قابل توجهي به اين محصول راهبردي در دنيا و ايران وارد مي‌نمايد. در اين پژوهش، پتانسيل 27 سويه باكتري آنتاگونيست Bacillus subtilisدر مهار زيستي قارچ Gaeumannomyces graminis var. tritici، عامل بيماري پاخورۀ گندم در آزمايشگاه و گلخانه مورد ارزيابي قرارگرفت. همه سويه‏هاي مورد مطالعه در آزمون كشت متقابل در برابر قارچ بيمارگر ضمن ايجاد هاله بازدارنده، بين 39/48 تا 96/29 درصد از رشد ميسليوم قارچ جلوگيري نمودند. در آزمون توليد متابوليت‌هاي فرار ضدقارچي، برخي سويه‌ها رشد قارچ بيمارگر را به‌ميزان 87/62% كاهش دادند كه البته اين مقدار براي تعدادي از سويه‌ها كمتر از 20% بود. از بين سه غلظت 5، 15 و 25 درصد ترشحات مايع خارج سلولي، بيشتر سويه‌ها در غلظت 25% بيشترين ميزان بازدارندگي از رشد قارچ را نشان دادند. همۀ سويه‌ها قادر به‌توليد بيوسورفكتانت و بيوفيلم بودند، با اين حال تنوع زيادي در بين سويه‌هاي مورد مطالعه ديده شد. ميزان همبستگي بين توليد بيوسورفكتانت و بيوفيلم در آزمايشگاه، 0/83 بود. تعداد 11 سويه باكتري با توان مختلف آنتاگونيستي و توليد بيوفيلم، براي بررسي امكان مهار زيستي بيماري در گلخانه انتخاب شد كه همۀ سويه‌ها توانستند بين 20-100 درصد بيماري را كاهش دهند. 72 درصد از سويه‌ها، بيماري را بيش از 50 درصد نسبت به‌شاهد كاهش دادند. بين ميزان مهار زيستي بيماري در گلخانه با توليد بيوفيلم و بيوسورفكتانت در آزمايشگاه به‌ترتيب 0/71 و 0/85 همبستگي وجود داشت.