ارزيابي كارآيي جدايه‌هاي تريكودرما در مهارزيستي بيماري پوسيدگي ذغالي سويا در شرايط آزمايشگاه و گلخانه

سويا مهم‌ترين دانۀ روغني در دنيا به‌حساب مي‌آيد. يكي از بيماري‌هاي شايع سويا پوسيدگي ذغالي با عامل Macrophomina phaseolinaمي‌باشد. مبارزۀ شيميايي روي بيماري مؤثر نبوده و مديريت تلفيقي آن با روش‌هاي مختلف اهميت زيادي دارد. در اين پژوهش به‏منظور دستيابي به‌جدايه‌هاي آنتاگونيست مناسب براي مهارزيستي بيماري، اثر 126 جدايه تريكودرما (Trichoderma spp.) روي قارچ بيمارگر M. phaseolina، با روش‌هاي كشت متقابل و تأثير تركيبات فرّار در آزمايشگاه بررسي و 12 جدايۀ برتر براي بررسي‏هاي گلخانه‌اي انتخاب شد. شناسايي جدايه‌ها براساس خصوصيات ريخت‌شناسي و با كليدهاي معتبر انجام شد كه سه جدايه Trichoderma reesei، هفت جدايهT. harzianum و دو جدايهT. atrovirideتشخيص داده شد. اثر 12 جدايۀ فوق به‌همراه دو تيمار شاهد (مثبت و منفي) روي بيماري پوسيدگي ذغالي سويا در گلخانه بررسي شد. پس از سترون نمودن خاك گلدان‌ها، بيمارگر به آن اضافه شده و جدايه‌هاي تريكودرما هنگام كاشت سويا، مايه‌زني شد. براي ايجاد شرايط مناسب براي آلودگي، در اوايل گل‌دهي تنش خشكي در گلدان‌ها اعمال شد. در پايان دورۀ آلودگي، ميزان كاهش وقوع بيماري روي سويا و كاهش جمعيت ميكرواسكلروت‌هاي بيمارگر در خاك تعيين شد كه از هر دو لحاظ بين تيمارها اختلاف معني‌دار وجود داشت (P 0.01). بيشترين ميزان كاهش وقوع بيماري و كاهش تعداد ميكرواسكلروت در شاهد منفي (بدون ماكروفومينا و تريكودرما) مشاهده شد. جدايه‌هاي ARCTr144 (T. reesei)، ARCTr102 (T. harzianum)، ARCTr184 (T. reesei) و ARCTr105 (T. atroviride) با داشتن بيشترين ميزان كاهش وقوع بيماري (75-62 درصد) و كاهش تعداد ميكرواسكلروت (85-73 درصد) پس از شاهد منفي، به‏عنوان تيمارهاي برتر معرفي شدند.