تجربه حكومت‌داري حزب عدالت و توسعه تركيه و جريان‌هاي اخواني در مصر و تونس؛ الگوي واحد، تجربه‌اي متفاوت

The Governance Experience of Justice and Development Party in Turkey and the Muslim Brotherhood in Egypt and Tunisia; Same Model, Different Experiences

هدف: بعد از به قدرت رسيدن جريان‌هاي اخواني در مصر و تونس (بعد از تحولات عربي 2011)، رهبران و مقامات آن‌ها، از حزب عدالت و توسعه تركيه به‌عنوان يك تجربه حكومت‌داري موفق و الگوي حكومتي خود نام بردند. هدف از اين مقاله، مقايسه الگوبرداري اخوان مصر و تونس از حزب عدالت و توسعه تركيه به‌منظور بررسي علل موفقيت يا شكست آن‌ها در اين الگوبرداري است. روش: بر همين مبنا مقاله حاضر با روش مقايسه‌اي و ابزار كتابخانه‌اي در پي پاسخ به اين پرسش است كه به‌رغم الگوبرداري جريان‌هاي اخواني در مصر و تونس از حزب عدالت و توسعه تركيه، چرا هركدام از آن‌ها حكومت‌داري متفاوتي را تجربه كردند؟ يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، انحصارگري يا مشاركت دادن سايرين در قدرت، رويكرد تعاملي يا تقابلي با ارتش، موفقيت و عدم موفقيت در اقتصاد و بهبود رفاه و معيشت مردم، از عوامل مؤثر الگوبرداري موفق يا شكست اخوان تونس و مصر از حزب عدالت و توسعه تركيه مي‌باشند. نتيجه: اخوان‌المسلمين مصر، به دليل اتخاذ سياست‌هاي نادرست در خصوص عوامل فوق‌الذكر، در كنار شرايط محيطي كه بر آن تحميل شد، درنهايت بعد از گذشت يك سال، توسط ارتش از قدرت ساقط شد، اما النهضه تونس با الگوبرداري نسبتاً موفق در برخي از حوزه‌هاي گفته‌شده، توانست به‌عنوان شريك حكومت، موقعيت خود را در صحنه سياسي تونس تثبيت كند.

Objectives: Following the rise to power of the Muslim Brotherhood parties in Tunisia and Egypt on the heels of the 2011 Arab uprisings, their leaders pointed to Turkey’s Justice and Development Party (AKP) as a successful model of governance. The main aim of this research is to shed light on how the Tunisian and Egyptian Muslim Brotherhoods copied the governing model from the Turkish ruling party to see if their effort made its way to success or failure. Method: The current research is comparative and library-based, and seeks to find an answer to the question: Despite copying the single model of governance of the AKP, why did the Muslim Brotherhood in Egypt and Tunisia have different versions of governing? Results: The findings of the research show that monopolization of power and allowing others within it, the confrontational and cooperative approach to the military, and the success and failure in improving the living and economic conditions have been main issues that drove the models of governance taken from the AKP by the Egyptian and Muslim Brotherhood to success or failure. Conclusion: Making wrong policies on the above-mentioned issues, beside some regional conditions imposed, the Egyptian Muslim Brotherhood was ousted from rule by the military only a year after their assumption of power. However, Annahda Movement of Tunisia has relatively been successful in adopting policies on those issues, something that made it relatively maintain its position as an actor in the nation’s politics.