مقايسه اقتصادي خاك‌ورزي حفاظتي با خاك‌ورزي مرسوم در تناوب گندم - پنبه

اين تحقيق در تناوب گندم- پنبه در ايستگاه تحقيقات كشاورزي داراب به‌مدت چهار سال اجرا و از طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تيمار (بي‌خاك‌ورزي، كم‌خاك‌ورزي و خاك‌ورزي مرسوم) و چهار تكرار استفاده شد. در اين تحقيق، روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي از نظر اقتصادي با هم مقايسه شدند. با برآورد هزينه‌ها و درآمدهاي تيمارهاي مختلف و با استفاده از روش ارزش كنوني خالص تغييرات بازده‌ برنامه‌اي، سودمندترين تيمار انتخاب شد. در تصميم‌گيري براي انتخاب شيوه خاك‌ورزي مناسب، از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد عملكرد گندم و پنبه در تيمارهاي مختلف خاك‌ورزي در اكثر سال‌هايي كه تحقيق ادامه داشته است، اختلاف معني‌داري با هم ندارند. روش‌هاي كم‌خاك‌ورزي و بي‌خاك‌ورزي، در مقايسه با خاك‌ورزي ‌مرسوم، هزينه‌هاي توليد را به‌ترتيب 5 و 10 درصد كاهش داده‌اند. روش‌هاي كم‌خاك‌ورزي و بي‌خاك‌ورزي، در مقايسه با خاك‌ورزي مرسوم، مصرف سوخت را به‌ترتيب به‌‌ميزان 60 و 77‌‌ درصد كاهش داده‌اند. در روش‌هاي كم‌خاك‌ورزي و بي‌خاك‌ورزي ظرفيت مزرعه‌اي مؤثر افزايش چشم‌گيري دارد، به‌‌طوري‌‌كه زمان عمليات تهيه زمين در مقايسه با خاك‌ورزي مرسوم به‌ترتيب 62 و 74 درصد كاهش يافت. ارزش فعلي بازده‌ برنامه‌اي در روش خاك‌ورزي مرسوم (53662 هزار ريال) نسبت ‌به ارزش فعلي بازده‌ برنامه‌اي در روش‌هاي كم‌خاك‌ورزي (46379 هزار ريال) و بي‌خاك‌ورزي (38149 هزار ريال) بيش‌ترين مقدار است. با لحاظ كردن مجموعه‌اي از عوامل در تصميم‌گيري، اولاً عملكرد در واحد سطح (0.312)، هزينه توليد (0.221) و مصرف آب (0.219) بيشترين وزن را در تصميم‌گيري كشاورزان در انتخاب شيوه خاك‌ورزي دارند و ثانياً سيستم‌هاي خاك‌ورزي حفاظتي در اولويت بالاتري قرار دارند.