اثر توسعه رشد گياه و تغييرات بارندگي بر مقادير توليد گياهان علوفه‌اي مرتعي مراتع نيمه‌استپي (مطالعه موردي: مراتع ميانبند مشگين‌شهر)

Effects of plant growth and precipitation changes on the rangeland production in semi-steppe areas (Case study: Mashkin-Shahr Rangeland)

آگاهي از خصوصيات اكولوژيكي گياهان و به‌تبع آن تغييرات توليد علوفه در طول دوره فصل چراي مرتع، براي مديريت چراي دام ضروري مي‌باشد. اين مهم با تعيين رابطه بين اثر تغييرات بارندگي، توسعه رشد گياهان و توليد علوفه در عرصه امكان‌پذير است. به همين منظور اثر توسعه رشد گياه و تغييرات بارندگي بر مقدار توليد علوفه در مراتع مشگين‌شهر به مدت چهار سال (1386 تا 1389) با روش قطع و توزين اندازه‌گيري شد. ميزان بارندگي ماهانه منطقه در اين فاصله زماني نيز با استفاده از داده‌هاي ايستگاه هواشناسي سينوپتيك مشگين‌شهر بر اساس بارندگي ماهانه، مقادير تجمعي باران در زمستان و بهار در هر سال مورد محاسبه قرار گرفت. تجزيه‌وتحليل آماري داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارSAS انجام شد. نتايج نشان داد از متوسط علوفه توليدي مرتع در طي چهار سال، 95/ 28 درصد از Artemisia fragrans، 26/35 درصد از Kochia prostrate، 19/55 درصد از4/77 درصد از Astragalus brachyodonutsو 38 /20 درصد از ساير گونه‌ها بوده است. نتايج تجزيه واريانس داده‌هاي مربوط به ميزان توليد گونه‌ها نشان داد كه در بين سال‌هاي بررسي اختلاف معني‌داري در سطح 1% خطا وجود داشت. به‌عبارتي توليد به تناسب تغييرات بارندگي و دما، متغير است. از نظر پايداري (اثر متقابل سال × ماه) گونه‌هاي Artemisia fragransو Kochia prostrataجزو گونه‌هاي پايدار با توليد زياد ولي Astragalus brachyodonutsوStipa hohenackeriana جزو گونه‌هاي پايدار با توليد كم بودند.

Knowing the ecological characteristics of plants and consequently changes in forage production during the season of grazing for grazing management is essential. Therefore, understanding the annual and monthly production of different rangeland types is essential for efficient and effective forage management. Consequently, relationships between forage production and climatic variables should be considered. For this purpose, the annual forage production was measured in the research exclosure of Arshaq Site rangelands in Ardabil province during 2007-2010 by clipping and weighing method. The monthly rainfall in this period was calculated using Mashkin-Shahr synoptic station data and then the amount of cumulative rainfall in winter and spring of each year was calculated. Afterward, the relationship between production and winter and spring rainfall as well as rainfall of different months of winter and spring was studied separately. Statistical analysis was performed using SAS software. According to the results, the average forage production during four years was calculated of which 28.95% belonged to Artemisia fragrans, 26.35% to Kochia prostrate, 19.55% to Stipa hohenackeriana, 4.77% to Astragalus brachyodonuts and 20.38% to the other species. Analysis of variance showed that the production of species among years were significant (P<0.01). In terms of stability (interactions of year × month), Artemisia fragrans and Kochia prostrata were stable, with a high yield; however, Astragalus brachyodonuts and Stipa hohenackeriana were stable with a low yield.