رساله هاي تذكرة البنيان و تذكرة الابنيه راهي به سوي ذهنيت معمار سنان دربارة معماري

براي فهم بهتر معماري گذشته بايد ذهنيت رايج معمارانة زمان مورد مطالعه را بيشتر شناخت. علاوه بر خود آثار، يكي از راه‌هاي شناخت اين ذهنيت متون مكتوب مرتبط با معماري است. با اين حال در ميان متون تاريخي جهان اسلام در كمتر متني به طور صريح و مستقيم به معماري پرداخته شده است. تذكرة البيان و تذكرة الابنيه دو متن از اين دست هستند كه از دوران عثماني به دستمان رسيده است و حاوي خاطرات زندگي‌نامه‌اي و حرفه‌اي سنان، معمار بزرگ جهان اسلام، است. در اين ميان مي‌توان پرسيد كه چگونه و به چه اندازه مي‌شود، از ميان سطور اين متون و ديگر متون مرتبط آن دوران، ابعاد و وجوه مختلف ذهنيت معمار سنان را فهميد؟ قالب و چارچوب ذهنيت معماري همانند او از چه عناصر، مفاهيم، و افرادي تشكيل شده بود و هركدام از آن‌ها چه شأن و جايگاهي داشته‌اند؟ در مقالة پيش رو تلاش مي‌شود كه با رجوع به اين دو متن و بهره‌مندي از ديگر متون مهم مرتبط آن دوران چون رسالة معماريه و تحفة ‌المعمارين راهي به سوي فهم ذهنيت معمار سنان گشوده و گوشه‌هايي از آن براي محقق امروزي معماري اسلامي شناسانده شود. متون تذكره‌ها براي معمار سنان در حكم مناقب‌نامه‌اي بوده است كه به خواست خود وي و توسط شخص معتمد او نوشته شده است تا نام نيكي از او به جاي گذاشته و ابعاد زندگي و حرفه‌اي او را به آيندگان و شاگردان و مريدانش شناسانده شود. به طور كلي در ذهنيت معمار سنان دو دسته از افراد، كه مي‌توان آن‌ها را دسته پيرهاي پيشه و حاميان معنوي و دسته حاميان و بانيان آثار ناميد، جايگاه و شأن خاصي داشته‌اند. ابعاد ديگري از ذهنيت معمار‌باشي و در اين مورد سنان در نظام عثماني بر اساس مفاهيمي چون هديه و كعبه و عمل بر اساس قديم و... شكل مي‌گرفت. ذهنيت سنان ابعاد معنوي بارزي داشت. آرمان و مهم‌ترين هدف او از پيشه‌اش كسب دعاي خير و رستگاري دنيا و آخرت بود. او به رقابت با گذشته و كسب افتخار براي جهان اسلام اميدوار و علاقه‌مند بود.