سازوكارهاي تحقق منفعت عمومي در طرحهاي موفق توسعة شهري با تأكيد بر نظريه هاي شهرسازي نيمة دوم سدة بيستم

شايد بتوان نطفة آنچه امروز با اصطلاح برنامه‌ريزي شهري شناخته مي‌شود را در زماني جستجو كرد كه رشد شهرها و مسائل و مشكلات شهري به حدي رسيده بود كه منافع عمومي به خطر افتاده و توزيع منابع به صورت ناعادلانه‌اي درآمده بود. اين اوضاع خود دليلي براي مداخلة شهرسازان در شهرها شد تا با مداخلة خود در مسائل شهر، وضع نابسامان آن را سامان دهند و ديالكتيك نيازها و منابع را به تعادلي نسبي برسانند. مسئلة منفعت عمومي ترجيع‌بندي است كه مباحث برنامه‌ريزي را به يكديگر متصل مي‌كند، از همين رو، زمينه‌اي است كه نيازمند بررسي و تعمق بيشتري است. در اين پژوهش تلاش شده است كه سازوكار تحقق منفعت عمومي تبيين گردد. در اين پژوهش از رويكرد كيفي و به منظور جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات از شيوه‌هاي اسنادي و كتابخانه‌اي استفاده شده است. نمونه‌هاي طرح تجديد حيات شهر مدلين واقع در كشور كلمبيا، طرح بازآفريني محلة ريجنت پارك واقع در شهر تورنتو كانادا، طرح چشم‌انداز زودس واقع در شهر آمستردام، و برنامة توسعة راهبردي شهر سيدني‌ــ كه به پشتوانة منابع بين‌المللي، موفقيت اين طرح‌ها اثبات شده است‌ــ بررسي و تحليل شده‌اند. نتيجة اين پژوهش، كه با تركيب نظريه‌هاي شهرسازي و تحليل محتواي طرح‌هاي موفق توسعة شهري حاصل شده، دياگرام سازوكار تحقق منفعت عمومي در نمايي فرايندگونه است. معيارهاي اصلي اين دياگرام توزيع عادلانة منابع، توجه به مسائل زيست‌محيطي، توجه به همة اقشار جامعه، مسكن، اشتغال، هدف‌گذاري و منفعت‌يابي، شبكة قدرت، برقراري ارتباطات و تعاملات اجتماعي، انگيزش كنش اجتماعي، آگاهي، و تعهدات اخلاقي و هنجارها و ارزش‌ها هستند كه در شبكه‌اي از روابط مصور شده‌اند تا برنامه‌ريزان و فرايند برنامه‌ريزي شهري را در مسير تحقق منفعت عمومي ياري دهند.